Η ψαλίδα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς συνεχώς ανοίγει. Οι οικονομολόγοι προβληματίζονται και κάποιοι αναθεωρούν τις απόψεις τους. Το ίδιο και το ΔΝΤ, που ξεκίνησε σήμερα τις εργασίες της Εαρινής Συνόδου του.
Οι οικονομολόγοι δεν φημίζονται για τα αισθήματά τους, συνήθως ενδιαφέρονται μόνο για αριθμούς. Ποσώς τους ενδιαφέρουν προβλήματα όπως η άνιση κατανομή του πλούτου. Η ανακατανομή κοστίζει και ελαττώνει τα κίνητρα, υποστηρίζουν. Ωστόσο, τελευταία παρατηρείται μεταστροφή, ιδιαίτερα στο ΔΝΤ. Αλλά και στον ΟΟΣΑ άλλαξαν επιχειρηματολογία, όχι με πολιτικά αλλά με οικονομικά κριτήρια. «Όταν αυξάνεται η εισοδηματική ανισότητα, μειώνεται η οικονομική ανάπτυξη», υποστηρίζει σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ. Στο ίδιο αποτέλεσμα καταλήγει και το ΔΝΤ. Μάλιστα οι οικονομολόγοι έχουν ποσοτικοποιήσει τη μείωση της ανάπτυξης στο 8,5% του ΑΕΠ τα τελευταία 25 χρόνια.
«Ωραίο για να είναι αληθινό»
Οι υποστηρικτές της εισοδηματικής αναδιανομής αισθάνονται δικαιωμένοι για τους αγώνες τους, όχι μόνο με ηθικούς ή πολιτικούς, αλλά και με οικονομικούς όρους. Η κριτική δεν άργησε να έρθει από εμπειρογνώμονες, που υποστηρίζουν ότι όλα αυτά είναι πολύ ωραία για να είναι αληθινά. «Οι μελέτες στις οποίες αναφέρεστε, του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ και του Ινστιτούτου Ερευνών του Βερολίνου, έχουν πολλά προβλήματα με την μεθοδολογία τους», υποστηρίζει ο Χόλγκερ Στίχνοτ, επικεφαλής της ομάδας Έρευνας Διεθνών Αναλύσεων Αναδιανομής, στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Οικονομικών Ερευνών στο Μανχάιμ. «Είναι απλά δύσκολο να βγάλετε συμπεράσματα. Δεν είναι καθόλου σαφές εάν υπάρχει θετική, αρνητική ή οποιαδήποτε άλλη σχέση ανάμεσα στην ανισότητα και την οικονομική ανάπτυξη».
Όμως ο προβληματισμός δεν σταματά. Τελευταία οι ερευνητές του ΔΝΤ συγκεκριμενοποίησαν προηγούμενα αποτελέσματα και προσπάθησαν να καθορίσουν το ακριβές σημείο από το οποίο η ανισότητα επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη. Σε ορισμένα αποτελέσματα δεν υπάρχει στο μεταξύ καμιά αμφιβολία. Για παράδειγμα, ασθενέστερες εισοδηματικά οικογένειες επενδύουν λιγότερο στη μόρφωση και αργότερα έχουν λιγότερες πιθανότητες στην αγορά εργασίας για εξειδικευμένες θέσεις.
«Κερδισμένοι οι πολυεκατομμυριούχοι»
Εξίσου εκτός αμφισβήτησης είναι και το ότι σε ορισμένες χώρες η ανισότητα αυξήθηκε. Το Ταμείο το αποκαλεί «μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις των καιρών μας». Στην παγκόσμια έκθεση ανισότητας 2018, στην οποία έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων και ο γάλλος οικονομολόγος Τομά Πικετί, αναφέρεται ότι η ανισότητα στα εισοδήματα έχει αυξηθεί σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Αντίθετα, σταθερή έμεινε η ανισότητα όπου ήταν ούτως ή άλλως εξαιρετικά υψηλή, όπως στην Εγγύς Ανατολή, στην υποσαχάρια Αφρική και τη Βραζιλία. Είναι λοιπόν όλα μάταια;
«Ότι οι πλούσιοι θα γίνονται όλο πιο πλούσιοι και οι φτωχοί ακόμη πιο φτωχοί, ισχύει για τους πολυεκατομμυριούχους, αλλά παγκόσμια δεν είναι έτσι», υποστηρίζει ο Χόλγκερ Στίχνοτ. «Σε παγκόσμια κλίμακα οι χώρες που ήταν πολύ φτωχές, έχουν πάρει τα πάνω τους τα τελευταία 30 χρόνια. Οι μεγάλοι νικητές είναι οι πολύ πλούσιοι και η μεσαία τάξη στην Κίνα και σε άλλες ανατολικές χώρες της Ασίας».
