Η Ράνια Αντωνοπούλου βρέθηκε στη δίνη του κυκλώνα την περασμένη εβδομάδα. Εγινε το επίκεντρο δημοσιευμάτων και επιθέσεων από την αντιπολίτευση για ένα ευαίσθητο ζήτημα ηθικής τάξης: την είσπραξη από την ίδια ενός επιδόματος ενοικίου.
Επέλεξε για μέρες να μην απαντήσει στις αιτιάσεις των επικριτών της, κάτι που κάνει σήμερα μέσω της «Εφ.Συν.». Παράλληλα κάνει μια σύντομη αναδρομή στην επιλογή της να αφήσει τις ΗΠΑ για την ελληνική κυβέρνηση και θέτει κρίσιμα ζητήματα για την ηθική, την Αριστερά και την πολιτική.
• Τις τελευταίες ημέρες βρεθήκατε στο επίκεντρο της δημοσιότητας για το θέμα της επιδότησης ενοικίου που προκάλεσε και την παραίτησή σας. Εχετε να πείτε κάτι περισσότερο;
Αυτό που με θλίβει περισσότερο στην περιπέτεια που οδήγησε στην παραίτησή μου είναι ο τρόπος που εκτέθηκα στα μάτια συντρόφων και ακόμη περισσότερο των πολιτών που αγωνίζονται να επιβιώσουν με τις μεγάλες περικοπές στα εισοδήματά τους, με την υψηλή ανεργία, με τα «κόκκινα» δάνεια και τον φόβο να χάσουν τη μικρή τους περιουσία.
Σ’ αυτούς νιώθω την ανάγκη να πω, μαζί με τη «συγγνώμη» μου, τη δική μου αλήθεια, που εξαφανίστηκε μέσα στον ορυμαγδό ψευδών, ανακριβειών και κραυγών της αντιπολίτευσης και των φιλικών της μέσων.
• Θα θέλατε να διευκρινίσετε τη φράση: «τη δική μου αλήθεια»; Δεν υπήρξε ηθικό ζήτημα για την επιδότηση ενοικίου που λαμβάνατε;
Οι λέξεις έχουν σημασία. Αλλο η επιδοματική πολιτική για τους πολίτες με χαμηλό εισόδημα και άλλο η συνολική αμοιβή της εργασίας. Για μια σειρά επαγγελμάτων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα θεωρείται απαραίτητο πέραν του μισθού, επικουρικά, δηλαδή συνοδευτικά, να καλύπτονται μια σειρά από έξοδα τα οποία είναι αναγκαία για την άσκηση των καθηκόντων τους.
Για τους βουλευτές και τους υπουργούς, λοιπόν, που δεν έχουν κατοικία στην Αθήνα, προβλέπεται κάλυψη «δαπάνης διαμονής», ως τμήμα της ευρύτερης βουλευτικής και υπουργικής «επικουρίας». Σε αυτή την επικουρία περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, εκτός από τον μισθό, το υπηρεσιακό αυτοκίνητο, η αστυνομική φρούρηση, υπηρεσιακό κινητό τηλέφωνο κ.ά.
Είναι μεγάλη συζήτηση το αν και ποια απ’ αυτά τα «προνόμια» χρειάζονται, ή αν πρέπει να παρέχονται με εισοδηματικά κριτήρια. Αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει με ηρεμία, νηφαλιότητα και προσοχή, χωρίς λαϊκίστικες ευκολίες, αν δεν θέλουμε να κάνουμε την πολιτική μονοπώλιο μιας ελίτ ή να καταστήσουμε τους πολιτικούς έρμαιο συμφερόντων και «χορηγών».
• Μήπως παίζουμε με τις λέξεις; Μήπως θέτετε ένα ζήτημα που ενδεχομένως θα πρέπει να συζητηθεί, αλλά με αυτόν τον τρόπο αποφεύγετε να μιλήσετε για το δικό σας ζήτημα;
Σε ό,τι με αφορά, ξεκαθαρίζω άλλη μια φορά: Αντιμετώπισα τη δαπάνη διαμονής ως αναπόσπαστο κομμάτι της υπουργικής αμοιβής. Ακριβώς όπως αποδεχόμαστε τη χρήση αυτοκινήτου και τις λοιπές επικουρίες.
Αν δεν μου είχε καλόπιστα υποδειχθεί, θα αγνοούσα την ύπαρξή του. Και με την ευκαιρία, επειδή ορισμένοι εξακολουθούν να διαδίδουν ανακρίβειες, να ξεκαθαρίσω ότι υπάρχει στη διάθεση οποιουδήποτε έχει την καλή προαίρεση να το ζητήσει επίσημο έγγραφο του υπουργείου Εργασίας, το οποίο δείχνει ξεκάθαρα ότι από τον Αύγουστο του 2017 δεν αιτήθηκα τη συνέχιση της παροχής και, φυσικά, ως εκ τούτου δεν την έλαβα.
• Δηλαδή, δεν τέθηκε ηθικό ζήτημα κατά τη γνώμη σας;
Βεβαίως. Γι’ αυτό άλλωστε έθεσα την παραίτησή μου στη διάθεση του πρωθυπουργού με SMS την Κυριακή. Οπως εξηγούσα γραπτώς, δεν ήθελα να δώσω την παραμικρή ευκαιρία να πληγεί η κυβέρνηση στην κρίσιμη φάση ολοκλήρωσης της προσπάθειας να βγει η χώρα από την κρίση. Και, επίσης, δεν ήθελα να αποτελέσει το επικοινωνιακό πρόσχημα για την αξιωματική αντιπολίτευση να ξεπλύνει την εμπλοκή της στο τεράστιο σκάνδαλο της Novartis, και όχι μόνο σ’ αυτό. Ηταν κι αυτό μια ηθική επιλογή, κι ευχαριστώ τον πρωθυπουργό που το επισήμανε δημόσια.
Η τέως αν. υπουργός Εργασίας, Ράνια Αντωνοπούλου, στην έκθεση προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικής οικονομίας στο μετρό του Συντάγματος |
Πάντως, κατά τη γνώμη μου, είναι επιτακτική ανάγκη τα πολιτικά πρόσωπα να κρίνονται όχι από το «φαίνεσθαι», αλλά από το «πράττειν». Δηλαδή, καλό είναι να φαίνεται η γυναίκα του Καίσαρα τίμια, αλλά το ουσιώδες είναι η συνεισφορά της στο δημόσιο συμφέρον.
Δεν θα κάνω απολογισμό έργου, αλλά νιώθω υπερήφανη για τις αλλαγές που επιφέραμε στις πολιτικές για την ανεργία και για τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούμε για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, και παρά τις αντιστάσεις των συμφερόντων. Φέρνουν μετρήσιμα αποτελέσματα στη ζωή χιλιάδων ανθρώπων σήμερα και βάζουν υγιή θεσμικά θεμέλια για το αύριο. Σ’ αυτά κρίνεται πρωτίστως, κατά τη γνώμη μου, το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς. Σ’ αυτά, αναμφισβήτητα «δεν είμαστε όλοι ίδιοι».
Ομως θα ήθελα να πω και ορισμένα πράγματα για την ουσία της περιουσιακής μου κατάστασης και τις δηλώσεις «πόθεν έσχες» για τις οποίες έχουν ακουστεί πολλά…
• Παρακαλώ…
Οσοι έχουν ρίξει μια ματιά στο περιβόητο «πόθεν έσχες» του «πλουσιότερου ζεύγους της κυβέρνησης» υποθέτω ότι καταλαβαίνουν πως δεν ήρθα στην Ελλάδα για να γίνω πλουσιότερη. Πίσω από τους αριθμούς του «πόθεν έσχες», όμως, υπάρχουν λεπτομέρειες που αγνοούνται ή αποσιωπώνται.
Για παράδειγμα, οι «τεράστιες» επενδύσεις σε μετοχές και ομόλογα δεν είναι παρά οι συνταξιοδοτικές μας εισφορές, έπειτα από δεκαετίες καλά αμειβόμενης εργασίας στις ΗΠΑ. Είναι όμως υποχρεωτικά δεσμευμένες σε αξιόγραφα βάσει των κανόνων της αμερικανικής κεφαλαιαγοράς, τα οποία απαγορεύεται να τα αγγίξουμε πριν τη συνταξιοδότησή μας.
Οσο για τα τρία ακίνητα, ένα διαμέρισμα ενός υπνοδωματίου στη Νέα Υόρκη, ένα σπίτι στη Σύρο, που μπορεί να φιλοξενεί τις κόρες μας και τις οικογένειές τους τα καλοκαίρια, και μία γκαρσονιέρα 31 τ.μ. στη Γλυφάδα, αποφέρουν μηδενικό εισόδημα. Γι’ αυτήν την γκαρσονιέρα που έγινε πολύς λόγος, δεν έχω καν την επικαρπία ώστε να μπορέσω να στεγάσω σ’ αυτήν τη διαμονή μου στην Ελλάδα – την επικαρπία την έχει η θεία μου.
Επίσης, πράγματι οι μηνιαίες αποδοχές μου στην Αμερική μέχρι και πριν από τρία χρόνια ήταν υψηλές. Ομως σαφώς δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις ετεροχρονισμένες δαπάνες που προέκυψαν από τη νέα θέση ευθύνης που ανέλαβα στην Ελλάδα.
• Είχατε μια λαμπρή και μακροχρόνια πορεία στον ακαδημαϊκό χώρο των ΗΠΑ. Τι σας έκανε να τον αφήσετε στα τέλη του 2014 και να έρθετε στην Ελλάδα για να ασχοληθείτε με την πολιτική; Και τελικά, σήμερα πλέον, μετανιώσατε γι’ αυτήν την απόφασή σας;
Το ότι η πολιτική έχει πολλά ρίσκα το γνώριζα. Ρίσκο να διαψεύσεις ελπίδες, να αποδεχτείς συμβιβασμούς ενάντια στα «πιστεύω» σου, να περιθωριοποιηθείς αν αποτύχεις, να χτίσεις «συμμαχίες» και -πάνω από όλα- να κάνεις λάθη που θα πληρώσουν ανυποψίαστοι πολίτες.
Ολα αυτά είναι προβλέψιμα ρίσκα. Το ρίσκο που ποτέ δεν υπολόγιζα ήταν να κατηγορηθώ ως «ανήθικη». Η απόφαση να εμπλακώ στο εγχείρημα της αριστερής διακυβέρνησης προϋπέθετε να απαντήσω σε ένα ισχυρό ηθικό-πολιτικό δίλημμα: ν’ αφήσω μια ασφαλή και καλά αμειβόμενη καριέρα στις ΗΠΑ για να εμπλακώ σε μιαν απρόβλεπτης έκβασης πολιτική θέση, πολύ χαμηλότερων αποδοχών, ή όχι; Ομολογώ ότι δεν αμφιταλαντεύτηκα.
Πήρα την απόφαση αυθόρμητα, ακολουθώντας ένα σχεδόν παγκόσμιο ρεύμα ελπίδας που προκαλούσε η προοπτική μιας αριστερής κυβέρνησης στην Ευρώπη. Δεν μετάνιωσα ούτε στιγμή για την απόφασή μου. Ούτε σήμερα μετανιώνω, παρά τον βαρύ «τραυματισμό» μου. Αλλωστε η Ελλάδα είναι η πατρίδα, και η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ να εργαστώ γι’ αυτήν ήταν τιμητική.
• Κάποιοι είπαν ότι «η Ράνια Αντωνοπούλου δεν είναι αριστερή»…
Δεν ξέρω με βάση ποιο αριστερόμετρο πρέπει να απαντήσω. Την περιουσία και το «πόθεν έσχες»; Το αν φοράς ακριβά ρούχα ή όχι; Αν μένεις στο Κολωνάκι ή στο Περιστέρι; Το αν αποδέχεσαι ή αποποιείσαι κάποια υπουργική παροχή; Αν δώσουμε προτεραιότητα στο «φαίνεσθαι» έναντι του «είναι» κινδυνεύουμε να πέσουμε στην παγίδα μιας επικοινωνιακής συναλλαγής.
Δεν υποτιμώ καθόλου τη σημασία του προσωπικού παραδείγματος και την ατομική πάλη με τον ακαταμάχητο εκμαυλισμό της εξουσίας. Αλλά η υποκρισία της ατομικής φιλανθρωπίας ως ηθικής επιλογής δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη αριστερών απαντήσεων στα κοινωνικά προβλήματα. Αλλιώς, θα πρέπει να ανακηρύξουμε το «φιλάνθρωπο» ζεύγος Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς ως τους «αριστερότερους» πολίτες του κόσμου.
Θα ήθελα, μ’ άλλα λόγια, να τεθεί το ερώτημα: Τι έκανε η Αντωνοπούλου αυτά τα τρία χρόνια παραμονής της στην κυβέρνηση για να υπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον; Πώς αντιμετώπισε τα τεράστια συμφέροντα που για δεκαετίες εμπορεύονταν τις ελπίδες των ανέργων κατασπαταλώντας δισεκατομμύρια κοινοτικών και δημοσίων πόρων;
• Ποια ήταν η χειρότερη και ποια η καλύτερη στιγμή στην υπουργική σας θητεία;
Νομίζω η απάντηση στο πρώτο είναι αυτονόητη. Προφανώς οι τελευταίες ημέρες, που τα μέσα ενημέρωσης είχαν βγάλει το «ηθικόμετρο», ήταν από τις χειρότερες της ζωής μου. Ποτέ δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι θα αμφισβητούνταν η ηθική μου υπόσταση. Δεν κρύβω την πικρία μου καθώς αισθάνομαι ότι εκτέθηκα ανυπεράσπιστη στον «κανιβαλισμό» των ΜΜΕ.
Οσο για την καλύτερη, αναμφίβολα η Εκθεση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία που κάναμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον περασμένο Νοέμβριο στο Γκάζι.
Αισθάνθηκα μεγάλη ικανοποίηση βλέποντας την ανταπόκριση των ίδιων των εγχειρημάτων, του κόσμου που μας επισκέφτηκε αλλά και τον ενθουσιασμό των εργαζόμενων του υπουργείου που βίωσαν τα αποτελέσματα της συλλογικής μας προσπάθειας. Είδαμε να παίρνει σάρκα και οστά το όραμα «η κοινωνική οικονομία για όλους τους πολίτες και σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες».
• Σκοπεύετε να ασχοληθείτε ξανά με την πολιτική;
Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να απαντήσω αυτό το ερώτημα. Εύχομαι καλή δύναμη σε όλους τους συντρόφους μου στην κυβέρνηση και προσβλέπω στην επιτυχή και οριστική έξοδο από την κρίση, με τη σφραγίδα αυτής της κυβέρνησης.
Αυτό που προέχει είναι να μπει η χώρα σε τροχιά ανάπτυξης και σταθερότητας. Το αριστερό εγχείρημα στην Ελλάδα πρέπει να πετύχει. Το οφείλουμε στην κοινωνία, αλλά και στους εαυτούς μας.
