Οι αριθμοί που συνοδεύουν τη Μάχη του Στάλινγκραντ σοκάρουν. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το θέσει κανείς. Κράτησε 5 μήνες, 1 εβδομάδα και 3 μέρες. Σε αυτήν έλαβαν μέρος 2.200.000 στρατιώτες και οι απώλειες προσωπικού και αμάχων (νεκροί, τραυματίες και αιχμάλωτοι) υπολογίζονται σε 1.7 με 2.2 εκατομμύρια. Το τελευταίο νούμερο δίνεται κατά προσέγγιση. Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με απόλυτη βεβαιότητα. 75 χρόνια μετά ορισμένοι ξεθάβουν ακόμη νεκρούς, με την ελπίδα οι σοροί να ταυτοποιηθούν και οι συγγενείς τους να βρουν κάτι να θάψουν ώστε να επουλώσουν οριστικά τα τραύματά τους.
Οι ιστορικοί διαφωνούν σχετικά με την ακρίβεια των αριθμών, αλλά δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία για τη σημασία του γεγονότος. Όταν οι Σοβιετικοί περικύκλωσαν τελικά τους ξαφνιασμένους από την αντίσταση και αποδεκατισμένους από τις καιρικές συνθήκες άνδρες της Έκτης Στρατιάς, σήμανε το τέλος για τους ίδιους τους Γερμανούς και την αρχή του τέλους για το Τρίτο Ράιχ. Μπορεί ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος να ολοκληρώθηκε τυπικά τον Σεπτέμβριο του ’45, αλλά στην ουσία όλα κρίθηκαν με την ολοκληρωτική κατάρρευση του Ανατολικού μετώπου. Αν έπεφτε το Στάλινγραντ, ο δρόμος για τα κοιτάσματα πετρελαίου του Καυκάσου και μαζί του εκείνος του Χίτλερ προς την ολοκληρωτική νίκη θα ήταν ορθάνοιχτος.
Με κάθε κόστος
Για να συμβεί αυτό χρειάστηκε ο συνδυασμός της αυτοθυσίας ενός ολόκληρου λαού και της τυφλής υπακοής του στην ξεκάθαρη εντολή του Γιόζεφ Στάλιν. «Κρατήστε την πόλη με κάθε κόστος». Και σε κάτι τέτοια ο «Πατερούλης» κυριολεκτούσε. Σε αντίθεση με την πολιτική της «καμένης γης», δηλαδή της υποχώρησης, στο Στάλινγκραντ άλλαξαν όλα. Οι Σοβιετικοί δεν θα έκαναν ούτε ένα βήμα πίσω. Κάθε κάτοικος της πόλης αναβαθμίστηκε σε υπερασπιστή της, ενώ από την άλλη όχθη του ποταμού Βόλγα ολοένα και περισσότεροι αντικαθιστούσαν όσους έπεφταν νεκροί από τα πυρά των δυνάμεων του Χίτλερ. Μια «πολυτέλεια» την οποία δεν διέθεταν οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους. Αντίθετα, οι Ρώσοι ήταν αποφασισμένοι να αναπληρώνουν κάθε νεκρό τους με έναν άλλον διατεθειμένο να θυσιαστεί.
Το Στάλινγκραντ πλέον ονομάζεται Βόλγογκραντ. Μετά το τέλος του πολέμου δεν άλλαξε μόνο όνομα, αλλά στην πραγματικότητα χτίστηκε από την αρχή. Ελάχιστα πράγματα υπενθυμίζουν την κόλαση που αποτέλεσε στη διάρκεια εκείνης της μάχης που γέννησε ήρωες κι ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους σε ένα μεμονωμένο πολεμικό γεγονός στην Ιστορία. Τόσους πολλούς που ακόμη και σήμερα, 75 χρόνια μετά την ολοκληρωτική καταστροφή της, κάποιοι συνεχίζουν να αναζητούν στα θεμέλια της σύγχρονης πόλης η οποία χτίστηκε στα ερείπια που άφησε πίσω της η χειρότερη μορφή ανθρώπινης ομαδικής παράνοιας: Ο πόλεμος.
Τα κουφάρια της ιστορίας
Απλοί πολίτες έχουν αναλάβει το έργο του να φέρουν στο φως τα μακάβρια απομεινάρια του. Οστά και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών ή πολιτών που διατάχθηκαν να πολεμήσουν μέχρι το τέλος. Και το έκαναν. Κάθε χρόνο βρίσκουν μερικές εκατοντάδες τέτοιους σκελετούς, κράνη, ταυτότητες και όπλα. Ήδη εδώ και μερικά χρόνια, με την αναζωπύρωση της ιδέας της «Μητέρας Ρωσίας» στέκει ένα μνημείο που τιμά τη μνήμη 17.000 πεσόντων, μέχρι πρόσφατα αγνώστων στοιχείων, που ταυτοποιήθηκαν μέσω του dna. Κάποιοι περίμεναν δεκαετίες μέχρι να μάθουν πού είναι θαμμένοι οι δικοί τους. Για τους περισσότερους αυτή η ώρα δεν θα έρθει ποτέ. Τα ανθρώπινα κουφάρια που βρίσκονται πια θάβονται σε ομαδικούς τάφους. Ακόμη και για την κυβέρνηση Πούτιν που επενδύει σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις πατριωτικού φρονήματος, η ανάλυση τόσων οστών απαιτεί χρόνο και χρήμα. Τα περισσότερα πτώματα καταλήγουν σε ομαδικούς τάφους κατά εκατοντάδες και παραμένουν για πάντα ανώνυμα πιόνια της ιστορίας.
Ωστόσο ο… γενικός αρχηγός της Ρωσικής δημοκρατίας δεν πρόκειται να αφήσει την ευκαιρία που του προσφέρουν οι 20 εκατομμύρια νεκροί της χώρας κατά τη διάρκεια του πολέμου να πάει χαμένη. Τον προσεχή Φεβρουάριο που συμπληρώνονται 75 χρόνια από την επικράτηση του Κόκκινου Στρατού, θα στήσει στην πόλη ένα σόου που θα τα έχει όλα. Παρελάσεις, τανκς, ελικόπτερα, προσκλητήριο πεσόντων, ομιλίες, συγκίνηση. Τα πάντα. Μέχρι και τους τελευταίους εν ζωή υπερασπιστές της πόλης εκείνους τους σχεδόν 6 μήνες που κράτησε η πιο φονική μάχη στην ιστορία του κόσμου.
«Εφευρίσκοντας» ξανά την πατρίδα
Κάθε χρόνο και λιγότεροι -και σε πολύ προχωρημένη ηλικία, είναι άγνωστο αν μπορούν να αντιληφθούν την επιστροφή της Ρωσίας στις «αξίες» του ένδοξου παρελθόντος της. Σχετικά πρόσφατα πήρε σάρκα και οστά το κίνημα που επιθυμεί η πόλη να μετονομαστεί ξανά σε Στάλινγκραντ. Ήδη σε εθνικές εορτές αναφέρεται επίσημα ως «η ηρωική πόλη του Στάλινγκραντ» και ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε πως ένα δημοψήφισμα ίσως να μην είναι κακή ιδέα. Ως συνήθως, αντιλήφθηκε την ευκαιρία που ο ίδιος δημιουργεί με την πολιτική του, ταΐζοντας το εθνικό φρόνημα με επίδειξη πυγμής και πατριδολαγνεία.
menshouse.gr
