Ο αρχιτέκτονας αναστηλωτής της ανασκαφής του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη Μιχάλης Λεφαντζής
είναι αυτός που καλείται να αναλάβει από δω και στο εξής την εποπτεία των εργασιών του ΕΣΠΑ και να σηκώσει ίσως και το μεγαλύτερο «βάρος» από τη στιγμή που το μνημείο βρίσκεται πλέον υπό την ευθύνη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του Υπ.Πο.
Στην παρουσίαση που έκανε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Θεσσαλονίκη παρουσία του περιφερειάρχη Απόστολου Τζιτζικώστα και της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου, αναφέρθηκε με λεπτομέρειες στα έργα που πρόκειται να ξεκινήσουν τον Ιανουάριο του 2018 ενώ έκανε αναφορά και στα έργα που ήδη έγιναν το 2016 προκειμένου να προστατευτεί μέρος του περιβόλου.
Το τεχνικό δελτίο που αποτελείται από 200 σελίδες περιλαμβάνει όλες τις φάσεις των εργασιών που ξεκινούν από την προστασία του μνημείου και φτάνουν έως το στάδιο της επισκεψιμότητας του.
Για την προστασία του ταφικού μνημείου από τις ωθήσεις των εδαφών, προτείνεται η κατασκευή πασσαλοτοίχου που θα περιβάλλει τις τρεις πλευρές του ταφικού μνημείου (Βόρεια, Ανατολικά και Δυτικά).
Η πασσαλοστοιχία αυτή, τοποθετείται σε αξονική απόσταση 1,94 μ. από τους περιμετρικούς τοίχους του μνημείου απόσταση που προεκτιμάται ως ικανή για την ανάπτυξη των αναγκαίων παθητικών ωθήσεων.
Στο πλαίσιο των χωματουργικών εργασιών διαμόρφωσης των πρανών της εγκατάστασης του δικτύου συλλογής και παροχέτευσης των ομβρίων και της κατασκευής πασσάλων καθίσταται αναγκαία, πριν από τις οποιεσδήποτε τεχνικές εργασίες, η διενέργεια ανασκαφικών καθαρισμών, καθώς και διερευνητικών – δοκιμαστικών τομών περιορισμένης έκτασης.
Τόσο οι καθαρισμοί, όσον και οι δοκιμαστικές τομές, εκτελούνται σύμφωνα με την αρχαιολογική-ανασκαφική τεκμηρίωση και μεθοδολογία και επιβάλλεται από το νόμο η παρακολούθηση των εργασιών αυτών από αρχαιολόγο.
Η εγκεκριμένη μελέτη ανασχεδιασμού της προσωρινής στερεωτικής διάταξης υποστύλωσης θα υλοποιηθεί με στόχο και την αντισεισμική εξασφάλιση του ταφικού μνημείου και την ευχερέστερη υλοποίηση των εργασιών δομικής αποκατάστασης και συντήρησής του.
Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η τοποθέτηση συστήματος ενόργανης δομικής παρακολούθησης του ταφικού μνημείου.
Με τον ανασχεδιασμό αυτής της διάταξης απαιτείται και επαναπροσδιορισμός της θέσης των παλαιών αισθητήρων, η προσθήκη νέων, όπως και η αγορά επιταχυνσιογράφου και εκτασιόμετρων.
Για να ολοκληρωθεί η αρχιτεκτονική μελέτη αναστήλωσης τμήματος του περιβόλου με αυθεντικό μαρμάρινο υλικό, που εκπονείται από το προσωπικό της Υπηρεσίας, απαιτείται η συγκέντρωση, μεταφορά και χωροθέτηση του συνόλου των 560 μελών στον περιβάλλοντα χώρο του Τύμβου Καστά, σε διάταξη τέτοια που θα επιτρέπει την ψηφιακή τους σάρωση με 3d Laser Scanner για την πλήρη σχεδιαστική τους αποτύπωση.
Ο στόχος είναι να αποδοθούν σε αυθεντικές θέσεις του περιβόλου στο έργο αναστήλωσης.
Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει γεωτεχνική διερεύνηση που στόχο έχει, τον ακριβή καθορισμός της στρωματογραφίας των γαιών του Τύμβου, των ιδιοτήτων των υλικών, των γεωστατικών δράσεων και οι συνθήκες θεμελίωσης του περιβόλου και του Ταφικού μνημείου.
Μετά τις εργασίες στερέωσης του πώρινου αντιθήματος, θα γίνει αναστήλωση τμήματος του περιβόλου με αυθεντικό υλικό, όπου θα χρησιμοποιηθούν αυτούσια αυθεντικά μαρμάρινα τεμάχια (από τα 560 ταυτισθέντα διάσπαρτα μέλη), με τις ελάχιστες συμπληρώσεις στις ελλείπουσες επιφάνειες τους.
Θα αναστηλωθούν στο πλαίσιο μιας διδακτικής αποκατάστασης, περίπου 40 τρέχοντα μέτρα περιβόλου, στο νότιο τμήμα του τύμβου.
Το πρόγραμμα δομικής αποκατάστασης του ταφικού μνημείου, περιλαμβάνει, τη δομική αποκατάσταση των διαφραγματικών τοίχων, του εσωραχίου της καμάρας, των τοίχων και του πώρινου δαπέδου του χώρου 4.
Προβλέπονται να γίνουν επίσης, εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης ταφικού μνημείου καθώς και αποκατάστασης-επανένταξη διάσπαρτων τεμαχίων και αποκατάσταση πώρινων αντιθήματων τμήματος του νότιου περιβόλου.
Παράλληλα το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη δομική αποκατάσταση θολιτών στο εσωράχιο της καμάρας του ταφικού μνημείου και των πλευρικών τοίχων των χώρων 1,2,3 και τη δομική αποκατάσταση και συμπλήρωση γλυπτών και μαρμάρινης θύρας.
Παράλληλα θα γίνει η απόδοση των θραυσμάτων των 4 φτερών των σφιγγών, όπως και του κεφαλιού της ανατολικής σφίγγας, στον χώρο 1, αλλά και του ελλείποντος δυτικού τμήματος του ιωνικού γείσου και το ένα χέρι της δυτικής Κόρης στο διάφραγμα του χώρου 2, όπως και τα θραύσματα της Μακεδονικής θύρας του Χώρου 3.
Για την πρόσβαση στην είσοδο του ταφικού μνημείου, θα κατασκευαστεί μια διακριτική στον χώρο μεταλλική κλίμακα πλάτους 1.60μ.
Πλησίον αυτής της κλίμακας, και σε επαφή με αυτήν, θα κατασκευασθεί μικρό αναβατόριο διαστάσεων για ΑΜΕΑ, αλλά και για την μεταφορά ευαίσθητων μαρμάρινων αντικειμένων από και προς το εσωτερικό του Ταφικού Μνημείου.
Στην είσοδο του πρώτου χώρου θα κατασκευαστεί ένα εξωτερικό κέλυφος για την πρόσβαση στο μνημείο.
Το προτεινόμενο κέλυφος προστασίας θα πρέπει να κατασκευαστεί βασιζόμενο στην γεωμετρία και τις διαστάσεις του αρχαίου προστώου, με απολύτως αφαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά με στόχο την αρμονική παρουσία του στον χώρο σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, εξυπηρετώντας παράλληλα και τις λειτουργικές ανάγκες αυτού, όπως η προβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη.
Οι εργασίες συντήρησης αφορούν στην κλίμακα, στους πλευρικούς τοίχους ανατολικά και δυτικά της κλίμακας, στην πρόσοψη, στο νότιο τοίχο του Β χώρου και στην κιβωτιόσχημη κατασκευή του χώρου.
Συντήρηση επιφανειών των μαρμαροεπενδύσεων και επιστηλίων των Σφιγγώ των Καρυάτιδων με τους συμφυείς πεσσούς, των βάθρων τους και του επιστηλίου, της θύρας και του περιθυρώματος, της μαρμάρινης πλάκας και των αποσπασμένων μαρμάρινων τμημάτων του θριγκού.
Οι εργασίες συντήρησης που θα πραγματοποιηθούν είναι, καθαρισμοί επιφανειών, στερέωση επιφανειών, πλήρωση και σφράγιση ρωγμών, συγκολλήσεις θραυσμάτων και αποκολλημένων τμημάτων, συμπληρώσεις με κονίαμα ή νέο υλικό.
Επίσης θα γίνει τεκμηρίωση με τρισδιάστατη σάρωση. Οι εργασίες συντήρησης αφορούν τρία ψηφιδωτά δάπεδα του ταφικού μνημείου Καστά, στο βοτσαλωτό δάπεδο στην είσοδο του τύμβου, Οpus segmentatum στο πρώτο θάλαμο και το βοτσαλωτό δάπεδο με θέμα «Η αρπαγή της Περσεφόνης».
Ο κύριος Λεφαντζής έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις κατεπείγουσες –όπως τις χαρακτήρισε- ενέργειες που έγιναν το 2016 και αφορούν στις χωματουργικές εργασίες για την εξασφάλιση των πρανών του τύμβου Καστά, του ταφικού μνημείου, του περιβόλου και του περιβάλλοντος χώρου αυτού, με την απομάκρυνση των πιο επικίνδυνων για κατάρρευση χωμάτινων όγκων.
Όπως είπε η αντιστήριξη έγινε στην πιο ευάλωτη περιοχή του περιβόλου (μήκους 40 μέτρων), όπου επαπειλούντο καταρρεύσεις με τοποθέτηση συστοιχίας σάκων με ασβεστιτικά αδρανή και λεπτή επικάλυψη χώματος.
«Γι’ αυτήν την επέμβαση, ειπώθηκε απολύτως λανθασμένα ότι είναι κατάχωση του περιβόλου, αλλά όχι, είναι διαδικασία αντιστήριξης με υλικό μέσα στους σάκκους που διαπνέει ενάντια στην υγρασία. Οι σάκοι μπορούν εύκολα να αφαιρεθούν, επομένως η επέμβαση είναι πλήρως και εύκολα αντιστρέψιμη, αφού το χώμα πάνω από αυτή, είναι μόνο 50 εκατοστά και τοποθετήθηκε για να προστατέψει από τα κατεισδύοντα επιφανειακά ύδατα, τα οποία εν μερει παροχετεύτηκαν κατά την εργασία αυτή. Επίσης, η εργασία αυτή έγινε μόνο σε 40 μέτρα περιβόλου, από τα 497 μέτρα της συνολικής περιμέτρου του, πολύ μικρό ποσοστό για την αποτελεσματική προστασία του ενάντια στην κατάρρευση του τμήματος αυτού».
Γιώργος Ροδάκογλου στο THOUSAND NEWS
