Μετά την τουλάχιστον ατυχή δήλωση του υφυπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μπαλάφα, που χαρακτήρισε «στραβή» τον τραγικό θάνατο του 11χρονου Μάριου από αδέσποτη σφαίρα στο Μενίδι,
η κυβέρνηση επανήλθε μέσω των εξαγγελιών της κυβερνητικής επιτροπής, αποτελούμενης από την κυρία Θεανώ Φωτίου και τους κυρίους Πάνο Σκουρλέτη, Νίκο Τόσκα, Παύλο Πολάκη και Κώστα Γαβρόγλου, η οποία συνεδρίασε για την αντιμετώπιση του ζητήματος των Ρομά.
Μια σειρά παρεμβάσεων, όπως αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου για οπλοκατοχή και οπλοχρησία, δραστηριοποίηση κοινωνικών λειτουργών, υποχρεωτική σχολική παρακολούθηση και εισαγωγή χωρίς εξετάσεις στα πανεπιστήμια, καλούνται να αποφορτίσουν μία κατάσταση που μυρίζει μπαρούτι. Τη γενική εποπτεία όλων αυτών, όμως, θα έχει η Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής Ενταξης των Ρομά την οποία φτιάχνει η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου με δεκάδες μετακλητούς που λαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ειδικά επιδόματα ευθύνης. Την ίδια στιγμή οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για τους Ρομά περιλαμβάνουν δεκάδες εκατομμύρια! Η Ειδική Γραμματεία δεσμεύεται, επιπλέον, να διαθέσει εθνικά κονδύλια… που δεν υπάρχουν για τη χρηματοδότηση 74 καταυλισμών. Τέλος, η κυβέρνηση καλείται να αντιμετωπίσει την εκρηκτική κατάσταση στο Μενίδι, τη στιγμή που στο παρελθόν με ανακοινώσεις, αλλά και φυσικές παρεμβάσεις στελεχών της παρεμπόδιζε την εκκένωση καταυλισμών και την εφαρμογή του νόμου, κάνοντας λόγο για «αποκρουστέα συμπεριφορά της Πολιτείας».
Η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενσωμάτωση των Ρομά στον ευρύτερο πληθυσμό είναι ένα πρόβλημα που έχει απασχολήσει περισσότερο ή λιγότερο όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις. Οι Ρομά άλλωστε αποτελούν ένα διόλου ευκαταφρόνητο τμήμα του εκλογικού σώματος. Υπολογίζεται ότι είναι περισσότεροι από 300.000 άτομα. Προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ στο πρόγραμμά του είχε δεσμευτεί να νομοθετήσει τη χορήγηση υπερτοπικής άδειας λιανικού εμπορίου για τους πλανόδιους Ρομά μαζί με πολλά ακόμα προνόμια.
Ειδική Γραμματεία Ρομά με δεκάδες μετακλητούς και επίδομα ευθύνης
Ελάχιστες ημέρες πριν από το τραγικό περιστατικό στο Μενίδι, που συγκλόνισε την ελληνική κοινωνία, με τους μετασεισμούς να μην έχουν ακόμα καταλαγιάσει, η Βουλή είχε αναλάβει την πρωτοβουλία να διοργανώσει μια εκδήλωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά, η οποία μετατράπηκε σε κομματική φιέστα του ΣΥΡΙΖΑ. Εκτός από τους επίσημα προσκεκλημένους Ρομά, τον λόγο έλαβαν εκ μέρους του πολιτικού κόσμου αποκλειστικά και μόνο στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή οι κυρίες Εφη Αχτσιόγλου και Θεανώ Φωτίου από το υπουργείο Εργασίας. Οι δύο υπουργοί μαζί με την Κατερίνα Γιάντσιου έχουν δημιουργήσει από το 2016 την Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής Ενταξης των Ρομά.
Για την ακρίβεια, το υπουργείο Εργασίας είχε προχωρήσει στη σύσταση δύο νέων γραμματειών. Η μία εξ αυτών είναι η προαναφερθείσα Ειδική Γραμματεία, η οποία και στελεχώθηκε από μετακλητούς υπαλλήλους. Σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το κόστος λειτουργίας της αγγίζει τα 662.000 ευρώ τον χρόνο. Ειδικότερα, 72.000 ευρώ θα κοστίσει η σύσταση των δύο θέσεων ειδικών γραμματέων, 116.000 ευρώ οι αμοιβές των ειδικών συμβούλων και συνεργατών που στελεχώνουν τα γραφεία τους, 412.000 ευρώ οι αμοιβές για τους υπαλλήλους που κατέλαβαν τις 24 συσταθείσες θέσεις διαφόρων κατηγοριών και 32.000 ευρώ για την καταβολή επιδόματος θέσεων ευθύνης.
Υπόσχονται εκατομμύρια
Η Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής Ενταξης των Ρομά, «καλείται να αντιμετωπίσει την ακραία φτώχεια και τη βελτίωση συνθηκών διαβίωσης των Ρομά». Αξιοσημείωτο, όμως, είναι ότι ενώ στην Ελλάδα έχουν διοχετευτεί εκατομμύρια ευρώ από κοινοτικά κονδύλια είναι η πρώτη φορά που για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται και εθνικά κονδύλια. Ενώ, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό Νίκο Τόσκα, δεν υπάρχουν διαθέσιμα κονδύλια ούτε καν για ραντάρ ελέγχου στις εθνικές οδούς, με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών Πάνου Σκουρλέτη εγκρίθηκε η καταβολή ποσού συνολικού ύψους 838.094,74 ευρώ, μεταξύ άλλων, και για χρηματοδότηση «Κέντρων Στήριξης Ρομά και Ευπαθών Ομάδων» κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016.
Εξάλλου, η κυρία Φωτίου δεσμεύτηκε ρητώς ότι οι παρεμβάσεις θα γίνουν σε συνεργασία με πέντε συναρμόδια υπουργεία, καθώς και με την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η χρηματοδότηση θα είναι εθνική. Εν συνεχεία, η ειδική γραμματέας για την Ενταξη των Ρομά Κατερίνα Γιάντσιου παρουσίασε συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με χρηματοδότηση για υποδομές, στέγαση, απασχόληση, εκπαίδευση και υγεία σε κάθε τύπο καταυλισμού και οικισμού προκειμένου να επιτευχθεί η σταδιακή ένταξη της εν λόγω πληθυσμιακής ομάδας.
Ουσιαστικά, παρουσιάστηκε η κατάταξη των 370 οικισμών των Ρομά σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη περιελάμβανε τους 74 πιο υποβαθμισμένους καταυλισμούς, τους οποίους και η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να χρηματοδοτήσει άμεσα. Λίγους μήνες νωρίτερα, υπουργοί και βουλευτές της συμπολίτευσης φωτογραφίζονταν με κάποια από τα μέλη της συμμορίας των Ρομά που προσφάτως εξαρθρώθηκε. Προφανώς, δεν γνώριζαν τις παράνομες δραστηριότητές τους, ενώ η συνάντηση είχε γίνει στο πλαίσιο των απαιτήσεων των Ρομά για οικονομική ενίσχυση των καταυλισμών.
Παρεμπόδιση της Αστυνομίας, των επενδύσεων και υποσχέσεις
«Οταν προσπαθούσαμε να γκρεμίσουμε τους αυθαίρετους καταυλισμούς, οι άνθρωποι που σήμερα κυβερνούν και τότε ήταν εν δυνάμει κυβερνώντες μάς εμπόδιζαν συστηματικά. Μας έλεγαν ρατσιστές και έφτασαν μέχρι και να μας καταγγείλουν στην Υπατη Αρμοστεία». Αυτά είπε ο αντιδήμαρχος Αχαρνών, αλλά και πολλοί κάτοικοι της περιοχής που ακόμα θρηνούν τον τραγικό και αναπάντεχο χαμό του μικρού Μάριου μέσα στο ίδιο του το σχολείο.
Πράγματι, δεν έχει περάσει και τόσος καιρός από τότε που όλοι εκείνοι που σήμερα καταγγέλλουν το άβατο των καταυλισμών της Δυτικής Αττικής, το υπερασπίζονταν μετά μανίας. Λειτουργώντας σαν αυτόκλητοι σωτήρες συνέβαλαν στην εδραίωση του καθεστώτος ανομίας. Το Τμήμα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ είχε από το 2013 ταχθεί ενάντια στην εκκένωση των αυθαίρετων καταυλισμών, χαρακτηρίζοντας τη μεταφορά των Ρομά «εκπατρισμό και διωγμό από την οικία τους». Δεν δίσταζαν, μάλιστα, να καλέσουν κάθε κρατικό όργανο «να απέχει από κατασταλτικές ενέργειες». Κατά πολλούς, εκεί οφείλεται η τωρινή αμηχανία της κυβέρνησης και η τάση της να υποβαθμίσει το τραγικό περιστατικό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο καταυλισμός του Χαλανδρίου και τα εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που έπεσαν στο κενό όταν σύσσωμη η τότε αντιπολίτευση παρεμπόδισε τη μετακίνηση των Ρομά σε οργανωμένο οικισμό, με αποτέλεσμα σήμερα να σαπίζουν οι 60 οικίσκοι που ήταν πλήρως εξοπλισμένοι με air condition, κρεβάτια, κουζίνα, μπάνια και είχαν στηθεί στην πρώην αμερικανική βάση, με το επιχείρημα ότι θα ήταν «απομονωμένοι». Σήμερα, όμως η ανοχή των κατοίκων έχει τελειώσει, καθώς κάνουν λόγο για κλοπές και σεξουαλικές παρενοχλήσεις.
Πριν από τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προτείνει τη δωρεάν παραχώρηση κυριότητας και χρήσης ακινήτων σε Ρομά, καθώς και την εξεύρεση χώρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κατασκευή κατοικιών ώστε να εγκατασταθούν οριστικά μέσα στον οικιστικό ιστό των πόλεων όπου ζουν – πάντοτε υπό την προϋπόθεση της συναίνεσής τους. Το ίδιο είχαν κάνει και πολλοί πριν από αυτούς, έχοντας επίσης υποσχεθεί συστήματα παροχής ηλεκτροδότησης, υδροδότησης και αποκομιδής απορριμμάτων στους προσωρινούς καταυλισμούς, καθώς και τη λήψη μέτρων για την ουσιαστική πρόσβαση των Ρομά σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης.
Εκτός, όμως, από τις υποσχέσεις, δεν ήταν λίγα τα περιστατικά κατά τα οποία σημερινοί κυβερνητικοί βουλευτές παρεμπόδισαν το έργο της Αστυνομίας, όταν όργανά της προσπάθησαν να παρέμβουν σε καταυλισμούς για να επαναφέρουν την τάξη ή να σταματήσουν την κλοπή ρεύματος και άλλες αντίστοιχες παρανομίες. Πριν από τις εκλογές του 2015 υπήρξε και παρέμβαση βουλευτών, μεταξύ των οποίων οι κύριοι Γιώργος Σταθάκης, Θοδωρής Δρίτσας και η κυρία Ελένη Αυλωνίτου, για εξαίρεση των Ρομά από τον έλεγχο στο υπαίθριο εμπόριο τόσο στο στάσιμο όσο και στο πλανόδιο. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ρώτησαν τον τότε υπουργό αν θα ληφθεί υπόψη η πολιτισμική ιδιαιτερότητα των Ελλήνων πολιτών καταγωγής Ρομά σε ό,τι αφορά τον περιορισμό άσκησης του πλανόδιου εμπορίου στα όρια της Περιφέρειας που προβλέπει ο νόμος και αν, επίσης, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο άρσης αυτού του περιορισμού για τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα.
Παραλήπτες της Κάρτας Αλληλεγγύης οι Ρομά
Οι Ρομά αποτελούν μια πληθυσμιακή ομάδα που λαμβάνει πολλά προνοιακά επιδόματα. Πολλές οικογένειες, μάλιστα, ζουν ουσιαστικά από αυτά. Επίδομα φτώχειας, πολυτέκνου αλλά και για ατυχήματα που παθαίνουν συχνά λόγω του τρόπου ζωής τους και χρόνιες ασθένειες. Μετά από έρευνα μόνο στην περιοχή του Βόλου, αποκαλύφθηκε ότι 14 Ρομά εισέπρατταν παρανόμως οικογενειακά επιδόματα ύψους 211.000 ευρώ. Είναι κοινό μυστικό, άλλωστε, ότι ο αριθμός των παιδιών που δηλώνονται από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα στους κόλπους των Ρομά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Η Κάρτα Αλληλεγγύης, που θεσμοθετήθηκε από το υπουργείο Εργασίας για να ανακουφίσει πολλές οικογένειες που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, καταλήγει σε δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό σε Ρομά, καθώς πάρα πολλοί εξ αυτών εμφανίζονται να πληρούν τα κριτήρια. Είναι σύνηθες φαινόμενο, μας λένε εκπαιδευτικοί, να εγγράφονται στα δημόσια σχολεία παιδιά των Ρομά χωρίς, όμως, να παρακολουθούν τα μαθήματα. Αυτό συμβαίνει επειδή για να λαμβάνουν οι γονείς το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης προϋπόθεση είναι τα παιδιά τους να είναι ενταγμένα στο σύστημα υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Κάποιοι από αυτούς, μάλιστα, εισπράττουν επιδόματα κάθε είδους παρότι είναι εύποροι. Τα εισοδήματά τους, όμως, είναι κατά κανόνα αδήλωτα. Με τον τρόπο αυτό στερούν επιδόματα από πραγματικά άπορες οικογένειες, οι οποίες ουδέποτε έτυχαν κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης.
