Σαν σήμερα, πριν από 53 χρόνια, στις 22 Νοεμβρίου του 1963, ο Τζον Κέννεντι έπεφτε νεκρός από πυροβολισμούς στο Ντάλας του Τέξας, την ώρα που χαιρετούσε τον κόσμο μέσα από την ανοιχτή προεδρική λιμουζίνα.
Για την δολοφονία του έχουν γραφτεί σχεδόν τα πάντα. Υπαίτιος θεωρήθηκε ο Λι Χάρβεϊ Οσβαλντ τον οποίο δολοφόνησε δύο μέρες αργότερα ο Τζακ Ρούμπι. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αποχαρακτήρισε πρόσφατα χιλιάδες απόρρητα έγγραφα σχετικά με την δολοφονία του JFK. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν φώτισαν την υπόθεση περισσότερο. Οι θεωρίες συνωμοσίας, η ανάμιξη της CIA εξακολουθούν να υφίστανται.
Οι Κένεντι όμως τόσο ο Τζον και ιδίως η Τζάκι είχαν πάντα μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα.
Η τριήμερη επίσκεψη Καραμανλή στις ΗΠΑ
Με αφορμή την σημερινή ημέρα μνήμης, θυμηθήκαμε μια ιστορία που δεν την θυμούνται πολλοί. Ο Τζον Κένεντι είχε αναλάβει πρόεδρος των ΗΠΑ στις αρχές του 1961. Τρεις μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1961, ο τότε Ελληνας πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι ο πρώτος ξένος ηγέτης που θα υποδεχθεί ο Κένεντι στον Λευκό Οίκο.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, συνοδεύονταν από την σύζυγό του, Αμαλία Καραμανλή-Κανελλοπούλου (μετέπειτα γνωστή ως Αμαλία Μεγαπάνου).
Επρόκειτο για μια εξαιρετική συνάντηση, παρότι επισκιάστηκε από την κρίση στον Κόλπο των Χοίρων στην Κούβα, που ξέσπασε λίγες μέρες αργότερα και έφερε ΗΠΑ και Ρωσία στα πρόθυρα πυρηνικής σύγκρουσης.
Παρά ταύτα, το πρωθυπουργικό ζεύγος της Ελλάδας σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, φάνηκε να εντυπωσίασε τους Κένεντι, ειδικά την Τζάκι. Το ζεύγος Κένεντι και το ζεύγος Καραμανλή απέπνεαν κομψότητα με το στιλ, το ύφος και το ντύσιμό τους. Μετά την συνάντηση στον Λευκό Οίκο, ακολούθησε το ίδιο βράδυ δεξίωση προς τιμήν του Αμερικανού προέδρου, στην ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον.
Η επίσκεψη Καραμανλή στις ΗΠΑ ήταν τριήμερης διάρκειας.
Λίγους μόλις μήνες αργότερα, στις 12 Ιουνίου 1961 η Τζάκι Κένεντι επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα.
Η Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ ξεναγήθηκε στην Ακρόπολη συνοδευόμενη από τη σύζυγο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Αμαλία.
Παρακολούθησε παράσταση του θεάτρου στην Επίδαυρο, έκανε βόλτες στην Καστέλα με το αυτοκίνητο του διαδόχου Κωνσταντίνου.
Δεν πέρασαν δύο χρόνια και η Τζάκι βρέθηκε ξανά στην Ελλάδα. Καταβεβλημένη καθώς το παιδί που είχε γεννήσει τον Αύγουστο του 1963 πέθανε μετά από δύο ημέρες, θέλησε να αλλάξει παραστάσεις. Εκμεταλλεύτηκε την πρόσκληση του Αριστοτέλη Ωνάση – ο οποίος την ήθελε από τότε – και ήρθε στην Αθήνα. Επισκέφθηκε τους Δελφούς.
Επέστρεψε με αλλαγμένη διάθεση στις ΗΠΑ και έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Μερικές εβδομάδες αργότερα, θα συνόδευε τον Τζον Κέννεντι στο Ντάλας του Τέξας και θα τον έβλεπε να πέφτει δίπλα της νεκρός.
Η Τζάκι Κέννεντι ήρθε ξανά στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1968 και παντρεύτηκε τον Αριστοτέλη Ωνάση στον Σκορπιό. Εμεινε μέχρι τον θάνατό του το 1975 και επέστρεψε μία ακόμη φορά στην χώρα μας, το 1980.
Το χρονικό της δολοφονίας του JFK
Τα ακριβή περιστατικά της δολοφονίας, που είναι μια από τις πιο πολυσυζητημένες του 20ου αιώνα, παραμένουν ακόμα και σήμερα σε μεγάλο βαθμό άγνωστα. Μόνο μία αξιόπιστη μαρτυρία υπάρχει για το γεγονός: μία ερασιτεχνική ταινία διάρκειας 15 δευτερολέπτων από τον 58χρονο επιχειρηματία Αβραάμ Ζαπρούντερ.
Σκοπός της επίσκεψης
Η επίσκεψη του Προέδρου Κένεντι στην Πολιτεία του Τέξας είχε προγραμματιστεί ένα χρόνο πριν προκειμένου οι εκεί δημόσιες εμφανίσεις του, επιφέρουν αφενός μεν κάποια έσοδα στο δημοκρατικό κόμμα, αφετέρου και περισσότερες ψήφους στις επικείμενες εκλογές του επομένου έτους. Σημειώνεται ότι κατά τις εκλογές του 1960 η πολιτεία του Τέξας ήταν μία από τις ελάχιστες των ΗΠΑ όπου οι Δημοκρατικοί, (Κένεντι), είχαν ηττηθεί. Ένας άλλος επίσης σπουδαίος λόγος ήταν να δοθεί και ένα τέλος στον ανταγωνισμό μεταξύ των εκεί δημοκρατικών φατριών που απειλούσε με διάσπαση την τοπική κομματική οργάνωση. Έτσι η επίσημη προεδρική επίσκεψη στο Τέξας καθορίστηκε για το διήμερο 21 και 22 Νοεμβρίου του 1963.
Άφιξη στο Ντάλας – αυτοκινητοπομπή
Αν και το πρωί ο καιρός στο Ντάλας ήταν βροχερός από τις 09.30 ο ουρανός άρχισε να καθαρίζει από τα σύννεφα και να προμηνύεται μια ηλιόλουστη ημέρα. Στις 11.40 τοπική ώρα (ανατολικών Πολιτειών των ΗΠΑ) το προεδρικό αεροπλάνο “Αιρ Φορς Ουάν” προσγειώνεται στην πίστα του αεροδρομίου Λαβ Φήλντ του Ντάλας όπου το προεδρικό ζεύγος και αντιπροέδρου καθώς και τον γερουσιαστή Ραλφ Γιάρμπορο υποδέχεται ο δημοκρατικός κυβερνήτης του Τέξας Τζων Κόνναλυ με την σύζυγό του.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα οι “υψηλοί επισκέπτες” θα διέρχονταν μέσα από την πόλη σε αυτοκινητοπομπή με κατεύθυνση το Εμπορικό Κέντρο “Τρέιντ Μαρτ” όπου θα ακολουθούσε προεδρικός λόγος και γεύμα.
Η διαδρομή (από αεροδρόμιο μέχρι σημείο γεύματος) είχε καθοριστεί από τις μυστικές υπηρεσίες από τις 8 Νοεμβρίου όπου η αυτοκινητοπομπή θα κάλυπτε την συνολική απόσταση των δεκαέξι χιλιομέτρων σε χρόνο 45 λεπτών της ώρας με μέση ταχύτητα 20 χλμ την ώρα. Σημειώνεται ότι τρεις ημέρες πριν, στις 19 Νοεμβρίου, δύο τοπικές εφημερίδες, η “Ντάλας Χέραλντ” και η “Μόρνιγκ Νιούς” είχαν δημοσιοποιήσει τη διαδρομή με λεπτομερειακούς χάρτες. Μάλιστα το πρωί της άφιξης η “Μόρνιγκ Νιούς” (προσκείμενη στο δεξιό κόμμα) δημοσίευσε ένα άρθρο με πένθιμο πλαίσιο υπό τον τίτλο “Καλώς ήλθατε στο Ντάλλας κύριε Κέννεντυ”, που αποκαλύφθηκε αργότερα ότι ήταν επί πληρωμή από κάποιον Μπέρναρντ Βάισμαν.
Στις 11.50 ξεκίνησε από το αεροδρόμιο η αυτοκινητοπομπή πλαισιωμένη από μοτοσυκλετιστές της αστυνομίας με πρώτο όχημα την προεδρική λιμουζίνα (μάρκας Λίκολν Κοντινένταλ) που έφερε την αμερικανική σημαία και τον προεδρικό θυρεό, χωρίς τον θόλο ασφαλείας και με επιβαίνοντες τον Πρόεδρο Κέννεντυ, πίσω δεξιά, έχοντας αριστερά την σύζυγό του και προ αυτού, στα πτυσσόμενα καθίσματα, τον κυβερνήτη Κόνναλυ με τη σύζυγό του αριστερά. Οδηγός και συνοδηγός ήταν οι αστυνόμοι της μυστικής υπηρεσίας Ουΐλιαμς Γκρηρ και Ρόυ Κέλλερμαν αντίστοιχα, ενώ οι δύο θέσεις των συνοδών ανδρών ασφαλείας (πίσω και εξωτερικά) παρέμειναν κενές.
Της λιμουζίνας ακολουθούσε μία ανοικτή “κάντιλακ” με οκτώ πράκτορες της μυστικής υπηρεσίας (4 εντός και ανά δύο εκατέρωθεν στα πλαϊνά μαρσπιέ), με βασική αποστολή την παρακολούθηση του πλήθους και την παρατήρηση κτιρίων, διασταυρώσεων και γεφυρών. Τούτου ακολουθούσε το αυτοκίνητο με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, τη σύζυγό του και τον γερουσιαστή και ακολούθως το αυτοκίνητο συνοδείας του αντιπροέδρου, καθώς και πέντε άλλα επιβατηγά αυτοκίνητα και τρία πούλμαν στα οποία είχαν επιβιβαστεί εκπρόσωποι τοπικών Αρχών, διάφοροι αξιωματούχοι και πολλοί δημοσιογράφοι.
Προπομπός της αυτοκινητοπομπής είχε τεθεί ένα λευκό αυτοκίνητο της μυστικής αστυνομίας που επέβαιναν ο διευθυντής της αστυνομίας του Ντάλας Τζέσσι Κάρρυ, ο σερίφης της κομητείας Μπιλ Ντέκερ και ο Βίκτωρ Λόουζον εκπρόσωπος της μυστικής υπηρεσίας που ήταν και οι επιφορτισμένοι της πλήρους ανάπτυξης των μέτρων ασφαλείας για όλο το χρόνο της προεδρικής επίσκεψης στο Ντάλας.
Η διαδρομή προς την πλατεία Ντίλι
Ο πρόεδρος Κένεντι και η σύζυγός του, Τζάκυ, έφτασαν στο Ντάλας στις 11:30 το πρωί, στο πλαίσιο περιοδείας στο Τέξας. Τους υποδέχτηκαν ο κυβερνήτης του Τέξας Τζον Κόναλι και η σύζυγός του. Η πομπή επρόκειτο να διασχίσει ολόκληρη σχεδόν την πόλη για να καταλήξει στο εκθεσιακό κέντρο όπου θα μιλούσε ο πρόεδρος. Ένα τεράστιο πλήθος, περίπου 150.000-200.000 άτομα, είχε παραταχθεί κατά μήκος των λεωφόρων για να δει και να επευφημήσει τον πρόεδρο.
Μετά τη διέλευσή της από το κέντρο της πόλης και τους ουρανοξύστες που τόσο φοβούνταν οι άνθρωποι της ασφάλειας του προέδρου, η πομπή εισήλθε στην θεωρούμενη σαν ασφαλή περιοχή της ανισόπεδης διασταύρωσης της οδού Ελμ. Στις 12:28 όταν τα αυτοκίνητα πέρασαν μπροστά από το κτίριο του Αποθετηρίου Σχολικών Βιβλίων της πολιτείας. Ένα λεπτό αργότερα αρχίζει η ταινία του Ζαπρούντερ.
Το προεδρικό αυτοκίνητο κινούταν αργά. Αργότερα ειπώθηκε ότι ο πρόεδρος το είχε ζητήσει, ενθαρρυμένος από την ενθουσιώδη υποδοχή του κόσμου σε μία πολιτεία κρίσιμη πολιτικά και παραδοσιακά εχθρική προς τους Δημοκρατικούς.
Πυροβολισμός στην πλατεία Ντίλι
Στις 12:30, ο Κένεντι, ο οποίος χαιρετούσε τον κόσμο, έφερε ξαφνικά τα χέρια του στο λαιμό του και άρχισε να σκύβει προς την πλευρά της γυναίκας του, η οποία τον κοίταζε έντρομη. Ένας παριστάμενος έστριψε απότομα το κεφάλι του προς την πλατεία Ντίλι, μακριά από το Αποθετήριο. Ένας πυροβολισμός είχε ακουστεί αλλά ελάχιστοι τον είχαν αντιληφθεί. Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, ο Κόναλι, ο οποίος καθόταν ακριβώς μπροστά από τον Κένεντι έπεσε απότομα μπροστά, χτυπημένος από τη δεύτερη σφαίρα.
Τέσσερα δευτερόλεπτα, μία τρίτη σφαίρα χτύπησε τον πρόεδρο στο κεφάλι, το οποίο κυριολεκτικά συντρίφθηκε. Το σώμα του Κένεντι τινάχθηκε προς τα πίσω και έπεσε απότομα στην αγκαλιά της Τζάκι, από το στόμα της οποίας ξέφυγε μόνο ένα “Ω, όχι”. Η Τζάκι σηκώθηκε από το κάθισμα για να βοηθήσει τον μυστικό πράκτορα Κλίντον Χιλ, ο οποίος σκαρφάλωσε στη λιμουζίνα από πίσω και έσπρωξε την πρώτη κυρία πίσω στο κάθισμα. Αμέσως μετά, το αυτοκίνητο χάθηκε κάτω από μία ανισόπεδη διάβαση αναπτύσσοντας ταχύτητα με προορισμό το νοσοκομείο Πάρκλαντ Μεμόριαλ.
Μία ώρα αργότερα, παρά τις προσπάθειες των γιατρών, ανακοινώθηκε επισήμως ότι ο πρόεδρος Κένεντι είναι νεκρός. Σύμφωνα με μετέπειτα και ανεπίσημες αναφορές του Δρ Τομ Σάιρς, επικεφαλής χειρουργού στο νοσοκομείο και καθηγητή χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, ο θάνατος του Κένεντι ήταν ακαριαίος: «Ιατρικώς, ήταν εμφανές ότι ο πρόεδρος δεν ήταν ζωντανός όταν τον έφεραν. Δεν υπήρχε αυτόματη αναπνοή. Οι κόρες των ματιών του ήταν διεσταλμένες και ακίνητες. Ήταν φανερό το τραύμα που είχε δεχθεί στο κεφάλι ήταν θανατηφόρο», είπε ο Δρ. Σάιρς.
Στις 14:38, με την Τζάκι στο πλευρό του, ανέκφραστη πλέον και με το αίμα του άντρα της στα ρούχα της, ο αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον ορκίστηκε 36ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών μέσα στο προεδρικό αεροσκάφος.
Ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ
Λίγα λεπτά μετά τη δολοφονία, η αστυνομία του Ντάλας περικύκλωσε το κτίριο του Αποθετηρίου και άρχισε να το ερευνά, μη δίνοντας προς στιγμήν σημασία σε έναν νεαρό μαυροντυμένο υπάλληλο που βρισκόταν στο ισόγειο του κτιρίου.
Στον 6ο όροφο, οι αστυνομικοί ανακάλυψαν μία απαρχαιωμένη ιταλική καραμπίνα Μάνλιχερ-Καρκάνο με ιαπωνική σκοπευτική διόπτρα. Στην άλλη άκρη του ορόφου, δίπλα σε ένα ανοικτό παράθυρο με θέα στην οδό Ελμ, ανακάλυψαν τρεις κάλυκες. Λίγα λεπτά αργότερα, άρχισε το ανθρωποκυνηγητό για τον Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ, τον νεαρό που λίγο νωρίτερα ήταν στο ισόγειο, ο οποίος συνελήφθη ύστερα από περιπετειώδη καταδίωξη μέσα στην αίθουσα ενός κινηματογράφου. “Αυτό ήταν” ήταν τα λόγια του μόλις συνελήφθη, αλλά αμέσως έθεσε και ένα ερώτημα: “Γιατί μου περνάτε χειροπέδες; Το μόνο που έκανα είναι να φέρω ένα πιστόλι στον κινηματογράφο”. Για την αστυνομία ωστόσο, η οποία τον κατηγόρησε και για τον φόνο ενός από τους άνδρες της λίγα λεπτά πριν από τη σύλληψη, ο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ ήταν ο “ύποπτος υπ’ αρ. 1”.
Ύστερα από δύο ημέρες εξουθενωτικών ανακρίσεων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν αποκαλύφθηκε ποτέ, αποφασίστηκε ο Όσβαλντ, πρόεδρος μίας επιτροπής υποστήριξης της Κούβας, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην ΕΣΣΔ το 1959 αλλά επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1962 και γενικά θεωρήθηκε μαρξιστής αλλά φήμες τον έφεραν ως φανατικό ακροδεξιό, πρώην πεζοναύτη, να οδηγηθεί από τα κρατητήρια του αρχηγείου αστυνομίας του Ντάλας στις φυλακές.
Στο υπόγειο του κτιρίου, μέσα σε συνωστισμός αστυνομικών, δημοσιογράφων, φωτογράφων αλλά και τηλεοπτικών συνεργείων που μετέδιδαν ζωντανά τη μεταφορά του Όσβαλντ, δύο αστυνομικοί με πολιτικά συνόδευαν τον Όσβαλντ, όταν ξαφνικά, ένας βραχύσωμος άνδρας διαπέρασε τον κλοιό και μπροστά σε εκατομμύρια τηλεθεατές πυροβόλησε εξ επαφής τον Όσβαλντ στο στομάχι.
Ο Όσβαλντ οδηγήθηκε στο νοσοκομείο Πάρκλαντ όπου άφησε πέθανε, λίγα βήματα από τον θάλαμο στον οποίο κηρύχθηκε κλινικά νεκρός ο Κένεντι. Μέσα στο κτίριο είχε ήδη συλληφθεί ο δολοφόνος που ονομαζόταν Τζακ Ρούμπι, ακροδεξιός, ιδιοκτήτης κακόφημου νυκτερινού κέντρου και πασίγνωστος συνεργάτης και πληροφοριοδότης της αστυνομίας, τόσο που του επιτρεπόταν η ελεύθερη κίνηση ανά πάσα στιγμή σε οποιοδήποτε χώρο των κτιρίων της αστυνομίας.
Θεωρίες συνωμοσίας
Το περιστατικό της δολοφονίας προκάλεσε κύμα θεωριών για τα κίνητρα και τους δράστες. Ο Όσβαλντ αρνήθηκε σθεναρά την ενοχή του, ενώ οι “αποδείξεις” γρήγορα μετατράπηκαν σε απλές “ενδείξεις” και όχι ιδιαίτερα πειστικές. Για την αστυνομία του Ντάλας, όμως, η οποία ήταν και η κατά νόμον αρμόδια για τη διαλεύκανση του διπλού φονικού, ο φάκελος Κένεντι έκλεισε με τη δολοφονία του Όσβαλντ.
Η βασίλισσα Φρειδερίκη στην κηδεία του Τζον Κένεντι.
