Το ζήτημα της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ τέθηκε εξαρχής με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, σύμφωνα με τον τέως πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Στο νέο του βιβλίο, «Τα διδάγματα της εξουσίας», ο κ. Ολάντ αναφέρει ότι με την ανάληψη της εξουσίας από τον Αλέξη Τσίπρα, «αρκετές χώρες ζητούσαν» την αποχώρηση της Ελλάδας, «ολοένα και λιγότερο χαμηλόφωνα».
«Δεν μπορoύσα να υιοθετήσω ένα τέτοιο σενάριο», γράφει ο κ. Ολάντ, καθώς θα οδηγούσε στον αποκλεισμό μιας χώρας που είχε εισέλθει στην ευρωπαϊκή κοινότητα «με πρωτοβουλία της Γαλλίας», θα αποτελούσε «εγκατάλειψη ενός λαού του οποίου το μόνο έγκλημα ήταν η διαφωνία με την πλειοψηφία των “28”» και θα «τιμωρούσε έναν ηγέτη που δεν είχε πει ακόμα τίποτα σχετικά με τις προθέσεις του». Επεισε λοιπόν την Αγκελα Μέρκελ, όπως αναφέρει, «να του δώσει μία ευκαιρία και να τον κρίνει από τις πράξεις του».
«Ευφυής και ευχάριστος»
Οι πρώτες εντυπώσεις του κ. Ολάντ, όταν έγινε ο πρώτος ηγέτης της Ε.Ε. που υποδέχθηκε τον κ. Τσίπρα στις 4.2.2015, ήταν θετικές. Τον χαρακτηρίζει «ευχάριστο», «ευφυή» και πολιτικά έμπειρο, αν και κάνει συγκαταβατικές αναφορές στην απειρία του στο ευρωπαϊκό στερέωμα και στα αγγλικά του. Πάνω από όλα, παρά τον «ευνοϊκό άνεμο της Ελληνικής Δημοκρατίας», ο κ. Τσίπρας «αντιλαμβάνεται ότι η θύελλα που ξεσήκωσε κινδυνεύει να τον αναποδογυρίσει». Ο Γάλλος πρόεδρος τον συμβουλεύει να μη ζητήσει άμεσα μορατόριουμ στην εξυπηρέτηση του χρέους και να αναζητήσει συμμάχους στα πρόσωπα των Ζ.-Κ. Γιούνκερ και Μ. Ντράγκι. Τον ενημερώνει επίσης για τη δοκιμασία στην οποία θα τον υποβάλει η κ. Μέρκελ ώστε να βεβαιωθεί για την «καλή του πίστη». Ο κ. Τσίπρας, γράφει, τον διαβεβαιώνει «με σθένος» ότι θέλει να διατηρήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη, «υπό την προϋπόθεση» ότι θα δεχθούν οι πιστωτές να υπάρξει ελάφρυνση του χρέους.
Η καγκελάριος, συνεχίζει ο κ. Ολάντ, όντως υποβάλλει τον Ελληνα πρωθυπουργό σε ένα «εντατικό παιδαγωγικό πρόγραμμα», υποδεικνύοντάς του όλες τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα στο πλαίσιο του δεύτερου μνημονίου. Ο χρόνος περνάει, με τον Γ. Βαρουφάκη στο Eurogroup να «εκνευρίζει» τους ομολόγους του, «κάνοντάς τους μαθήματα» – κάτι που «γίνεται δεκτό με άσχημο τρόπο» από τον εκπρόσωπο μιας χώρας «που δεν μπορεί να πληρώσει τις οφειλές της». Ο κ. Τσίπρας δείχνει «καλή θέληση», αλλά περιμένει μια «σημαντική χειρονομία». Η κ. Μέρκελ «επιδεικνύει καλοπροαίρετη υπομονή».
Για τη συνάντηση των τριών στις 25 Ιουνίου, ο κ. Ολάντ καταγράφει την κατανόησή του για τη δύσκολη θέση του Ελληνα πρωθυπουργού απέναντι στους βουλευτές του και τονίζει την απόσταση που είχε καλύψει από τις αρχικές του θέσεις. Ωστόσο, όπως αφηγείται, ο κ. Τσίπρας δέχεται πιέσεις για περισσότερες υποχωρήσεις –στη φορολογία και τη δημόσια διοίκηση από τον Γάλλο πρόεδρο, στις συντάξεις και τις ιδιωτικοποιήσεις από την καγκελάριο– ώστε να υπάρξει συμφωνία.
Υστατη προσπάθεια
Αντ’ αυτού, το επόμενο βράδυ ο κ. Τσίπρας καλεί τους δύο ηγέτες και τους ανακοινώνει την πρόθεσή του να προκηρύξει δημοψήφισμα για τις προτάσεις των πιστωτών και να στηρίξει το «Οχι». Ο τέως πρόεδρος της Γαλλίας αναφέρει ότι ο Ελληνας ηγέτης εμφανίζεται οργισμένος και ότι η κ. Μέρκελ δείχνει να χάνει την εμπιστοσύνη της προς αυτόν. Ο κ. Ολάντ σημειώνει ότι ο κ. Τσίπρας ήθελε με το δημοψήφισμα να «ανακτήσει την υποστήριξη του λαού του, χωρίς να γνωρίζει ακόμα τι θα κάνει με αυτήν». Οπως αποκαλύπτει, έκανε μια ύστατη προσπάθεια να πείσει τον κ. Τσίπρα να αναστείλει το δημοψήφισμα και να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις.
Την επομένη του δημοψηφίσματος, ο κ. Ολάντ καλεί τον κ. Τσίπρα, που «δεν ακουγόταν να θριαμβολογεί καθόλου». «Του είπα το εξής απλό: Κέρδισες, αλλά η Ελλάδα έχασε. Εδωσες, με την ίδια την έκταση της ψήφου, τα τελευταία επιχειρήματα που έλειπαν από τους αντιπάλους της χώρας σου για να τη διώξουν από την Ευρωζώνη».
Ο συνομιλητής του δηλώνει έτοιμος να εισέλθει εκ νέου σε διαπραγματεύσεις, «όποιο κι αν είναι το τίμημα». Το ίδιο βράδυ, ωστόσο, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ», σε επίσκεψή της στο Παρίσι, η κ. Μέρκελ θέτει στον Γάλλο πρόεδρο για πρώτη φορά θέμα σχεδίου Β – προετοιμασίας για αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ. Ωστόσο, «παρά τις προειδοποιήσεις της», τη θεωρεί «κατά βάση σύμμαχο» στη μάχη των επόμενων ημερών για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.
Το βράδυ της 12ης προς τη 13η Ιουλίου, όπως γράφει ο κ. Ολάντ, οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ελλάδας, παρόντων των προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διαπραγματεύονται τους όρους του νέου ελληνικού προγράμματος. Ο κ. Τσίπρας «δέχεται αυτά που προ ημερών είχε απορρίψει. Αναλαμβάνει θαρραλέα τις ευθύνες του». Σε ένα διάλειμμα, «μου εκμυστηρεύεται την πικρία του» και «τον βλέπω έτοιμο να αποκηρύξει την προσπάθεια, αλλά τον παροτρύνω να συνεχίσει τη συζήτηση έως το τέλος».
Η Γαλλία πέτυχε να επικρατήσει το «γενικό συμφέρον της Ευρώπης» με την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, καταλήγει στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ο κ. Ολάντ. Επαινεί τον κ. Τσίπρα λέγοντας ότι έδρασε «ως Ευρωπαίος και ως αριστερός». Αλλά προσθέτει ότι δεν ξέρει «αν θα ανταμειφθεί για τις γενναίες του επιλογές».
