Ο Σεΐχ Σαΐτ, ηγέτης της ομώνυμης εξέγερσης των Κούρδων, το 1925, συνελήφθη από τον τουρκικό στρατό, ο οποίος κατέπνιξε την εξέγερση, υπό την καθοδήγηση του ίδιου του Μουσταφά Κεμάλ.
Λίγες ημέρες πριν αν οδηγηθεί στην αγχόνη, μπαίνουν στο κελί που τον είχαν φυλακίσει δυο Τούρκοι αξιωματικοί, οι οποίοι του κάνουν την εξής πρόταση:
“Σαΐτ, αύριο έρχεται εδώ, στο Αμέντ, ο Ισμέτ πασάς. Πήγαινε μπροστά του, σκύψε και ζήτα του να σε συγχωρήσει. Ίσως έτσι γλυτώσεις τη ζωή σου.
Ο Κούρδος ηγέτης απαντά ως εξής: “Εγώ δεν σκύβω και δεν ζητώ συγχώρεση από κανέναν σ΄ αυτόν τον κόσμο, παρά μόνο από τον Θεό. Άλλωστε, δεν έκανα κάτι για το οποίο θα πρέπει να ζητήσω συγχώρεση. Και να πείτε σ’ εκείνον τον Ισμέτ, αν βγω από τούτο το κελί, θ’ αρχίσουν όλα απ’ την αρχή και πάλι θα πολεμήσω για το λαό μου”.
Οι δυο αξιωματικοί μεταφέρουν τα λόγια του Σαίτ στον Ισμέτ Ινονού.
Τότε πηγαίνει ο ίδιος ο Ισμέτ Ινονού στο κελί και λέει στον Σεΐχ Σαίτ:
Σαΐτ, υπόγραψε αυτή τη δήλωση, γράψε ότι μετάνοιωσες για όσα έκανες, να την μοιράσουμε να την διαβάσουν όσοι πιστεύουν σε σένα και θα απαλλαγείς από κάθε κατηγορία, θα σ’ αφήσω ελεύθερο”.
Ο Σεΐχ Σαΐτ απάντησε ως εξής:
“Εγώ είμαι Κούρδος, ο πατέρας μου ήταν Κούρδος, η γενιά μου ήταν όλοι τους Κούρδοι. Κάθε σταγόνα αίμα που τρέχει στις φλέβες μου, είναι κουρδικό αίμα. Δεν υπάρχει ξένο αίμα στις φλέβες μου, ούτε στους πιστούς μου. Δεν υπάρχει κανείς προδότης ανάμεσα στους πιστούς μου, για να διαβάσει και να πιστέψει μια τέτοια δήλωση. Κρεμάστε με, μην προσπαθείτε άδικα να με μεταπείσετε. Εγώ δεν πρόκειται να παίξω το παιχνίδι σας”.
Την ώρα που έβγαινε από το κελί του, λέει ο Σαίτ στον Ισμέτ πασά:
“Ισμέτ, μην κάνει τον κουφό και γράψε καλά αυτά που θα σου πω: Εγώ δεν συνεργάζομαι με τους εχθρούς του λαού μου. Ο αγώνας μου είναι για την πίστη μου, το λαό μου, το Κουρδιστάν. Δεν έχω εμτανοιώσει για τίποτα από όσα έχω κάνει. Το μόνο που θέλω είναι τα εγγόνια μας να μην μας ντοπιάσουν και να συνεχίσουν τον αγώνα μας.”
Μετά από λίγες ημέρες οι Τούρκοι οδηγούν στην αγχόνη τον Σεΐχ Σαΐτ και άλλους 46 ηγέτες της εξέγερσης. Απαγχονίζονται όλοι τους στην Πλατεία Ντάγκαπι. Ήταν 27 Ιουνίου του 1925. Το τουρκικό κράτος έχει εξαφανίσει το λείψανο του Κούρδου εθνομάρτυρα, για να μην γίνει ο τάφος του σημείο εθνικού και θρησκευτικού προσκηνύματος για τους Κούρδους.
Η εξέγερση του Σεΐχ Σαΐντ
To 1925 ξέσπασε η εξέγερση στο τουρκικό Κουρδιστάν. Ήταν ένα κίνημα μεγάλης κλίμακας στο οποίο και πάλι έλαβαν μέρος πολλοί Σεΐχηδες με τη βοήθεια των Αζάντι. Ο Μάρτιν βαν Μπρούινεσεν, ο μόνος ακαδημαϊκός που μελέτησε την εξέγερση σε όλες της τις λεπτομέρειες, λέει: «Ο κύριος στόχος και των δύο, του Σεΐχη Σαΐντ και των Αζάντι, ήταν η ίδρυση ενός ανεξάρτητου Kουρδιστάν». Τούτο το αναφέρουμε, γιατί το κεμαλικό καθεστώς πρόβαλε την εξέγερση ως θρησκευτική διαμάχη ανάμεσα σε αντικρουόμενα δόγματα. Αναμφίβολα, ο μέσος Κούρδος που συμμετείχε στην εξέγερση, ωθήθηκε τόσο από θρησκευτικά όσο και από εθνικά κίνητρα. Όμως, ακολούθησε την εξέγερση για ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Οι αρχηγοί του ήταν Κούρδοι και η ζωή του απειλείτο από τις μεταρρυθμίσεις που ήθελε να επιβάλει η Άγκυρα, η οποία δια νόμων επιθυμούσε να διαγράψει την κουρδική γλώσσα και κάθε κουρδικό πολιτισμικό στοιχείο.
