1,7 εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες εκδιώχθηκαν από το Πακιστάν

να συλληφθούν ως μέρος μιας νέας καταστολής κατά των μεταναστών, εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Πακιστάν. Το Ισλαμαμπάντ λέει ότι οι Αφγανοί υπήκοοι είναι υπεύθυνοι για περισσότερες από τις μισές από τις 24 βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας που πραγματοποιήθηκαν στο Πακιστάν φέτος, επομένως ως μέτρο εθνικής ασφάλειας θα απελαθούν 1,7 εκατομμύρια Αφγανοί.

Την περασμένη εβδομάδα, κατά μέσο όρο 10.000 Αφγανοί περνούν τα σύνορα κάθε μέρα από το Πακιστάν για να επιστρέψουν στο Αφγανιστάν. Σχεδόν 200.000 Αφγανοί έχουν ήδη απελαθεί βίαια από το Πακιστάν. Οι συλλήψεις και οι κρατήσεις έχουν αυξηθεί και οι Αφγανοί υπήκοοι κατηγορούνται για παραβίαση του νόμου περί αλλοδαπών, ενός πακιστανικού νόμου που τροποποιήθηκε το 2016 και
εξουσιοδοτεί τις αρχές να απελαύνουν αλλοδαπούς που στερούνται τα κατάλληλα έγγραφα.  Η διεθνής κοινότητα παραβλέπει το Πακιστάν που διώχνει σχεδόν δύο εκατομμύρια πρόσφυγες; Με την καταστροφή των σπιτιών τους, ένας σημαντικός αριθμός Αφγανών αναγκάζεται να κινηθεί προς μια κυβέρνηση που στερείται παγκόσμιας αναγνώρισης. Πρόκειται για περίπτωση συλλογικής τιμωρίας και πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπισή της;

Η απόφαση της προσωρινής κυβέρνησης του Πακιστάν έχει προκαλέσει ευρεία καταδίκη από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μερικοί είναι στο Πακιστάν για δεκαετίες, κάποιοι γεννήθηκαν ακόμη και εκεί, αλλά χωρίς επίσημα έγγραφα αντιμετωπίζουν τώρα την απέλαση από τη χώρα που αποκαλούν πατρίδα τους. Η προθεσμία των πακιστανικών αρχών δεν άφησε τους Αφγανούς πρόσφυγες χωρίς άλλη επιλογή, παρά να κάνουν το ταξίδι τους στο Αφγανιστάν, παρόλο που τα πενιχρά υπάρχοντά τους κατασχέθηκαν και τα ταπεινά σπίτια τους από λάσπη
ισοπεδώθηκαν .

Οι υπηρεσίες ανθρωπιστικής βοήθειας λένε ότι οποιαδήποτε αναγκαστική απέλαση Αφγανών τους θέτει σε σοβαρό κίνδυνο, καθώς οι οικογένειες προσφύγων κοιμούνται στο ύπαιθρο, χωρίς κατάλληλο καταφύγιο, φαγητό ή πόσιμο νερό μόλις περάσουν τα σύνορα προς τις πατρίδες τους. Ένας μεγάλος αριθμός Αφγανών προσφύγων είχαν φτάσει στο Πακιστάν μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν και τους δόθηκαν προσωρινές κάρτες παραμονής, αλλά αυτές δεν θεωρούνται πλέον ως έγκυρες για διαμονή. Ανησυχούν ιδιαίτερα οι άντρες που έχουν κόρες.

Αυτές οι οικογένειες αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις μπροστά, καθώς το Αφγανιστάν διέρχεται μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση, που οφείλεται σε οικονομική στασιμότητα και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εάν η χώρα στην οποία εξαναγκάζονται αυτοί οι πρόσφυγες διοικείται από μια μη αναγνωρισμένη κυβέρνηση, γνωστή για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι αυτή η απόφαση νόμιμη ή τουλάχιστον ηθικά αποδεκτή; Η απόφαση του Πακιστάν να εφαρμόσει το σχέδιο απέλασης θα έχει σοβαρές επιπτώσεις για όσους επιστρέφουν, καθώς αντιμετωπίζουν ένα αβέβαιο μέλλον και πιθανή δίωξη.

Στην πρώτη φάση στοχοποιούνται πρόσφυγες που είναι «παράνομοι μετανάστες» ή αυτοί που δεν έχουν έγγραφα, αλλά το γεγονός είναι ότι το Πακιστάν σκοπεύει  να στείλει πίσω σχεδόν όλους τους πρόσφυγες στη δεύτερη φάση, ακόμη και αυτούς που έχουν αποδεικτικά δελτία παραμονής ή οποιοδήποτε επίσημο τεκμηρίωση. Αλλά και τώρα συλλαμβάνονται όσοι έχουν τα κατάλληλα έγγραφα. Η Muniza Kakar, δικηγόρος που εκπροσωπεί οικειοθελώς Αφγανούς πρόσφυγες που συνελήφθησαν στο Πακιστάν, λέει ότι έχω συναντήσει έως και 400 φυλακισμένους Αφγανούς που είχαν [έγκυρη] βίζα, αλλά η αστυνομία κατέσχεσε τα διαβατήριά τους και ισχυρίστηκε ότι η αστυνομία αρνείται
να επιστρέψει τα έγγραφα.

Αν και το Πακιστάν ανέφερε την ασφάλεια και τη δίκαιη κατανομή των πόρων ως πρωταρχικά μέλημα για τις αναγκαστικές απελάσεις μεταναστών, η απάνθρωπη ενέργεια έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι σε τέτοιο χρονικό πλαίσιο ώστε να είναι επιζήμια για τους Αφγανούς και με συνέπειες για την κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν, με τουε οποίουε οι σχέσεις του Ισλαμαμπάντ έχουν κλονιστεί τους τελευταίους μήνες. Οι σχέσεις μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν δεν ήταν τόσο χαμηλές ακόμη και την εποχή του Ασράφ Γκάνι ή του Χαμίντ Καρζάι. Υπήρχε μια ορισμένη προσδοκία στο Ισλαμαμπάντ ότι μετά την αλλαγή του καθεστώτος στην Καμπούλ, η κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν θα ήταν πιο εύπλαστη στις απαιτήσεις του πακιστανικού κατεστημένου. Οι προσδοκίες δεν ανταποκρίθηκαν στην πραγματικότητα και το Ισλαμαμπάντ κατηγορεί την Καμπούλ για την παροχή καταφυγίου στους Tehreek-i-Taliban Pakistan (TTP), προκαλώντας μια σημαντική αλλαγή πολιτικής στην πολιτική του Πακιστάν για το Αφγανιστάν όσον αφορά τους πρόσφυγες.

Από τον Imran Khan, ακολουθούμενο από τον Shahbaz Sharif μέχρι την παρούσα υπηρεσιακή κυβέρνηση, όλοι περίμεναν μη ρεαλιστικά παραδοτέα από την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν από την πλευρά της έχει πράγματι συλλάβει πολλά μέλη του TTP και όντως είχε παράσχει την πλατφόρμα για τις διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του TTP και του Πακιστάν.
Ωστόσο, το Ισλαμαμπάντ απέτυχε να αναγνωρίσει αυτές τις ενέργειες και αντί να εξετάσει τις αποτυχίες της εσωτερικής ασφάλειας ή τις επενδύσεις εντός οντοτήτων, κατέφυγε στην τιμωρία των Αφγανών προσφύγων.

Όσον αφορά το διεθνές δίκαιο, το Πακιστάν δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση του 1951 για τους πρόσφυγες ή το πρωτόκολλό του 1967, το οποίο αναθέτει νομικό καθήκον στις χώρες να προστατεύουν τους ανθρώπους που διαφεύγουν σοβαρές ζημιές. Στο εσωτερικό δεν υπήρχε
ποτέ πολιτική για τους πρόσφυγες και επομένως δεν έχει νόμο για τους πρόσφυγες ή τους αιτούντες άσυλο. Ο μόνος νόμος που έχει το Πακιστάν είναι ο νόμος περί αλλοδαπών του 1946 που είναι ένας αποικιακός νόμος που πρέπει να αντικατασταθεί με τις πιο προοδευτικές πτυχές. Έτσι, η τρέχουσα απέλαση Αφγανών προσφύγων εμπίπτει νομικά σε μια γκρίζα ζώνη ακόμη και από την άποψη των τοπικών νόμων.
Ωστόσο, το Πακιστάν δεσμεύεται από το διεθνές εθιμικό δίκαιο της μη επαναπροώθησης, την πρακτική να μην εξαναγκάζονται οι πρόσφυγες ή οι αιτούντες άσυλο να επιστρέψουν σε μια χώρα στην οποία ενδέχεται να υποστούν δίωξη. Έχει υπογράψει μια τριμερή συμφωνία με το Αφγανιστάν και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και από το 2003 έχει ανανεωθεί. Αυτή η συμφωνία αποδέχεται ότι ο επαναπατρισμός πρέπει να είναι εθελοντικός. αλλά αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ο αναγκαστικός επαναπατρισμός που δεν συμμορφώνεται με τα διεθνή πρότυπα αξιοπρέπειας ή ασφάλειας και δεν υπάρχει ενημερωμένη συγκατάθεση για επιστροφή και επανεγκατάσταση ή επανένταξη.

Γεγονός όμως είναι ότι δεν είναι η πρώτη φορά που οι πρόσφυγες χρησιμοποιούνται ως τακτική πίεσης από την πακιστανική κυβέρνηση. Η διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά η κλίμακα της απέλασης είναι απάνθρωπη και πρωτόγνωρη. «Οι πρόσφυγες δεν πρέπει να τιμωρούνται ή να ποινικοποιούνται για την άσκηση του θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματός τους να ζητήσουν άσυλο», λέει ο Qaiser Khan Afridi, εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στο Πακιστάν.

Αυτό θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις όχι μόνο για τους Αφγανούς πρόσφυγες αλλά και στον τρόπο με τον οποίο οι εθνοτικοί Παστούν στο Πακιστάν πρόκειται να αντιμετωπίζονται και να γίνονται αντιληπτοί στο μέλλον. Υπάρχει ήδη μια περίπτωση 17χρονου Πακιστανού Παστούν που απελάθηκε στο Αφγανιστάν επειδή είχε χαρακτηριστεί ως Αφγανός. Εξίσου ευάλωτοι είναι και οι Αφγανοί  πρόσφυγες που ανήκουν στην κοινότητα Χαζάρα, μια κατά κύριο λόγο σιιτική μουσουλμανική μειονότητα που διώκεται από τους Ταλιμπάν. Μόλις απελαθούν,
είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διωχθούν.

Οι συλλήψεις και οι παρενοχλήσεις Αφγανών προσφύγων από τις πακιστανικές αρχές συνεχίζονται εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Οι συζητήσεις για τους πρόσφυγες που επιστρέφουν ποτέ δεν πιστεύαμε ότι θα καρποφορούσαν στην πραγματικότητα, αλλά αυτό συμβαίνει.
Ο Farah Zia, διευθυντής της ανεξάρτητης Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πακιστάν, έχει καταδικάσει νωρίτερα τη μεταχείριση των Αφγανών, ιδιαίτερα τις συλλήψεις γυναικών και παιδιών «επειδή η ευαλωτότητά τους επιδεινώνεται από το φύλο και την ηλικία τους και την έλλειψη διασυνδέσεων με τοπικά δίκτυα».

Αυτό που έκανε το πακιστανικό κράτος είναι καταναγκαστικό και βίαιο. Επιπλέον, είναι μια εκτελεστική απόφαση που δεν εμπίπτει στην εντολή μιας προσωρινής μη εκλεγμένης υπηρεσιακής κυβέρνησης

Η κυβέρνηση των Ταλιμπάν κατηγόρησε το Πακιστάν ότι διεξήγαγε μια «ανελέητη» επιχείρηση κατά Αφγανών προσφύγων, χωρίς να κάνει διάκριση μεταξύ των φύλων και ακόμη και τη σύλληψη γυναικών και παιδιών. Λένε ότι έχουν επιτροπές που εργάζονται «όλο το εικοσιτετράωρο» για να βοηθήσουν τους Αφγανούς διανέμοντας ουσιαστική βοήθεια. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να σταθμίσει το ερώτημα
ότι εάν πιθανή δίωξη περιμένει τους επαναπατριζόμενους πρόσφυγες, εάν τα κορίτσια θα στερηθούν το σχολείο και δεν υπάρχουν βασικές υποδομές για να υποδεχθούν τους χιλιάδες εκτοπισμένους πρόσφυγες, πώς μπορεί να επιτραπεί στο Πακιστάν να αναγκάσει την επιστροφή τους στο Αφγανιστάν.