Δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι υπό συνθήκες απόλυτου ελέγχου. Μέσα σε δύο χρόνια η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ έχει συλλάβει περίπου του 2% του πληθυσμού
Στη μέση του πουθενά, στην επαρχία Τεκολούκα στο κεντρικό Ελ Σαλβαδόρ, βρίσκεται το CECOT (Centro de Confinamiento del Terrorismo). Πρόκειται για μια φυλακή στην οποία, όπως λένε οι ντόπιοι, κρατούνται οι «χειρότεροι των χειροτέρων». Το κτίριο μοιάζει με υπόστεγα για αεροπλάνα ή σιδηροδρομικός σταθμός και περιβάλλεται από μια τεράστια αποψιλωμένη έκταση.
Μέσα του το Ελ Σαλβαδόρ έχει στοιβάξει δολοφόνους, εμπόρους ναρκωτικών και αρχηγούς συμμοριών. Ανθρώπους που για δεκαετίες κρατούν την χώρα όμηρο και ήλεγχαν τις πόλεις και την ύπαιθρο.
Όλοι φορούν λευκά μπλουζάκια και σορτς. Τα παπούτσια τους είναι λευκά κροκς και κάποιοι φορούν λευκές κάλτσες. Ξυρισμένα κεφάλια και πρόσωπα, στην πλειονότητα τους, καλυμμένα με τατουάζ.
Το CECOT υποδέχθηκε τους πρώτους κρατουμένους τον Φεβρουάριο του 2023 και έγινε το σύμβολο του «νέου Ελ Σαλβαδόρ» του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε. Με σιδερένια πυγμή ο Μπουκέλε μεταμόρφωσε σταδιακά τη χώρα. Από παγκόσμιο κέντρο φόνων το Ελ Σαλβαδόρ έγινε πιο ασφαλές και οι πολίτες ανέπνευσαν μετά από δεκαετίες.
Για να συμβεί αυτό όμως το κράτος αντιμετώπισε τις συμμορίες με το ίδιο νόμισμα. Διεξήγαγε ένα χωρίς οίκτο κυνηγητό και κατακρίθηκε για παντελή έλλειψη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όσοι συνελήφθησαν μεταφέρθηκαν στο CECOT το οποίο χαρακτηρίζεται απάνθρωπο.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη φυλακή στη Νότια Αμερική και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Έχει χωρητικότητα 40.000 ατόμων και αυτή τη στιγμή κρατούνται εκεί 14.532 καταδικασμένοι.
Τα κελιά είναι ομαδικά για 80 κρατουμένους. Τα κρεβάτια σιδερένιες κουκέτες χωρίς στρώματα, μαξιλάρια ή σεντόνια. Υπάρχει μια ανοιχτή τουαλέτα, ένα τσιμεντένιος νεροχύτης κι ένα βαρέλι με μια μικρή κανάτα για να πίνουν νερό. Σε αντίθεση με το παρελθόν των φυλακών της χώρας, τα κελιά στο CECOT είναι εντυπωσιακά καθαρά.
Οι κρατούμενοι μένουν στα κελιά για 23 ½ ώρες την ημέρα. Κανείς δεν εργάζεται εντός της φυλακής, δεν τους δίνονται βιβλία ούτε η δυνατότητα αλληλογραφίας. Τους αφήνουν τους δίσκους με το φαγητό έξω από τα κάγκελα και τρώνε μέσα στα κελιά. Το μενού δεν περιέχει ποτέ κρέας.
Ο.. προαυλισμός το CECOT είναι ένα ημίωρο την ημέρα στον τεράστιο διάδρομο για γυμναστική και ανάγνωση της Βίβλου. Οι κρατούμενοι δεν βλέπουν ποτέ το φως του Ήλιου.
Στο CECOT δεν υπάρχει ιδιωτικότητα ούτε ίχνος άνεσης. Τα φώτα δεν κλείνουν ποτέ και οι μασκοφόροι φρουροί παρακολουθούν μόνιμα τα κελιά.
Όπως λέει ο διευθυντής του CECOT, Μπελαρμίνο Γκαρσία η στέρηση στο κέντρο κράτησης είναι σκόπιμη. «Για πρωινό τους δίνουμε φασόλια με τυρί ή ρύζι με φασόλια και καφέ ή ατόλε (ρόφημα από καλαμπόκι. Το μεσημέρι πάλι ρύζι ή μακαρόνια και ένα αναψυκτικό. Το βράδυ το ίδιο φαγητό με το πρωινό. Κρέας δεν υπάρχει εδώ, κοτόπουλο δεν υπάρχει, ειδικό μενού δεν δίνεται σε κανέναν» τονίζει.
Στο Ελ Σαλβαδόρ δεν υπάρχει θανατική ποινή αλλά πιθανότατα κανείς από τους κρατουμένους στο CECOT δεν θα αποφυλακιστεί μέχρι το τέλος της ζωής του. «Πιστεύουμε στην επανένταξη αλλά για τους κοινούς εγκληματίες. Τα πράγματα είναι διαφορετικά για τα μέλη και τους συνεργάτες συμμοριών. Κάποιος που σκότωνε κάθε μέρα ανθρώπους, που βίαζε τα κορίτσια μας πώς μπορείς να τους αλλάξεις τα μυαλά; Δεν είμαστε ανόητοι. Στο Ελ Σαλβαδόρ έχουμε πάνω από 40.000 κατά συρροή δολοφόνους, αυτό είναι τα μέλη αυτών των συμμοριών» αναφέρει ο υπουργός δημόσιας τάξης της χώρας, Γκουστάβο Βιγιατόρο.
«Έκλεβα, σκότωνα, έκανα ό,τι χρειαζόταν»
Ο 41χρονος, Μάρβιν Βάσκες (φωτό) είναι κρατούμενος στο CECOT. Ήταν ένας από τους αρχηγούς της συμμορίας MS-13. «Μεγάλωσα στον Λος Άντζελες. Κάποιοι ήθελαν να γίνουν δικηγόροι, άλλοι αστυνομικοί, εγώ ήθελα να γίνω αρχηγός συμμορίας. Ήθελα να πετύχω αυτό που είχα στο μυαλό μου και τα κατάφερα. Τα έκανα όλα. Ήμουν παιδί όταν μπήκα στην MS-13 και ανέβηκα γρήγορα. Γύρισα στο Ελ Σαλβαδόρ και έφτιαξα τη δική μου κλίκα, τους Crazy Criminals.
Έκλεβα, σκότωνα, έκανα ό,τι χρειαζόταν για να επιβιώσω. Δεν μπορώ καν να υπολογίσω πόσους έχω σκοτώσει. Δεν σκεφτόμαστε ποτέ πόσους πρέπει να σκοτώσουμε, Κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε. Θυμάμαι κάποτε ότι ανατίναξα ένα αυτοκίνητο γεμάτο ανθρώπους.
Πλέον είμαι στο CECOT, δεν είναι ξενοδοχείο πέντε αστέρων. Είναι αυτό που είναι για εμάς. Σου δίνουν τρεις φορές την ημέρα φαγητό και ακολουθούμε κάποια προγράμματα. Κάνουμε γυμναστική και θρησκευτικές δράσεις.
Έτσι είναι τα πράγματα και πρέπει να συνηθίσουμε. Δεν υπάρχει επιλογή για εμάς. Κάναμε άσχημα πράγματα και το πληρώνουμε με τον δύσκολο τρόπο, μένουμε φυλακισμένοι» τονίζει.
Ένας από τους δεσμοφύλακες τονίζει πως όσα λέει ο Βάσκες δείχνουν τον τρόπο που σκέπτονται οι συμμορίες. «Είναι κυνικοί. Λένε ναι σκότωσα, έκανα αυτό και το άλλο. Εδώ έχουμε τους χειρότερους των χειροτέρων».
Απολύτως απομονωμένοι
Το Ελ Σαλβαδόρ είχε γίνει πεδίο μάχης αντίπαλων συμμοριών. Στο CECOT μέλη διαφορετικών συμμοριών τοποθετούνται στα ίδια κελιά. Ορκισμένοι εχθροί της MS-13 και της Barrio 18 αναγκάζονται να ζήσουν μαζί, να κοιμηθούν στην ίδια κουκέτα.
Όσοι δεν συμμορφώνονται και επιτίθονται σε συγκρατουμένους, τους περιμένει η… τρύπα. Δύο ορόφους πάνω από τα κελιά βρίσκονται οι χώροι απομόνωσης. Σκοτεινά, μικροσκοπικά κουτιά στα οποία ο κρατούμενος κλείνεται για 15 μέρες. Είναι ο μόνος τρόπος να φύγει κάποιος από τα κελιά.
Επισκέψεις από οικογένεια ή φίλους δεν επιτρέπονται. Τους κρατούμενους επισκέπτονται μόνο οι δικηγόροι και συζητούν μαζί τους σε ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια δίπλα στα κελιά. Οι δικαστικές ακροάσεις γίνονται μέσω βίντεο, οι κρατούμενοι δεν μεταφέρονται ποτέ σε δικαστήρια.
Στη φυλακή εργάζονται 1.000 δεσμοφύλακες, 650 στρατιώτες και 250 αστυνομικοί. Το κτίριο περιβάλλεται από ηλεκτροφόρο φράχτη και παρακολουθείται από 19 πύργους. Το CECOT είναι πλήρως απομονωμένο και όσοι το επισκέπτονται περνούν τον πρώτο έλεγχο σε απόσταση όπου το κτίριο δεν είναι καν ορατό. Παράλληλα πλησιάζοντας τη φυλακή χάνεται το σήμα και δεν υπάρχει τρόπος επικοινωνίας μέσω κινητού τηλεφώνου.
Απάνθρωπο αλλά αναγκαίο
Το CECOT χτίστηκε μέσα σε επτά μήνες για να κρατηθούν εκεί οι χιλιάδες συλληφθέντες από τη μαζική επιχείρηση που ξεκίνησε ο πρόεδρος Μπουκέλε τον Μάρτιο του 2022. Αφού κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στρατός και αστυνομία συνέλαβαν 81.000 άτομα, πάνω από το 1% του πληθυσμού του Ελ Σαλβαδόρ. Ο Μπουκέλε κατηγορήθηκε ότι στα πλαίσια της επιχείρησης συνελήφθησαν και πολλοί αθώοι κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σταδιακά αφέθηκαν ελεύθεροι 7.000 άνθρωποι.
Ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ μιλάει για μια πολύ δύσκολη διαδικασία στην οποία σίγουρα θα υπάρχουν παράπλευρες απώλειες. «Με ρωτάνε γιατί έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό φυλακισμένων στον κόσμο. Γιατί μετατρέψαμε την παγκόσμια πρωτεύουσα φόνων στην πιο ασφαλή χώρα του δυτικού ημισφαιρίου. Ο μόνος τρόπος να το πετύχουμε αυτό ήταν να συλλάβουμε τους δολοφόνους. Δεν έχουμε θανατική ποινή έτσι έπρεπε να τους κλείσουμε όλους στην φυλακή» τονίζει ο Μπουκέλε και τα στατιστικά τον δικαιώνουν. Το 2017 στη χώρα των 6εκατ. γινόταν ένας φόνος κάθε μια ώρα. Πλέον στο Ελ Σαλβαδόρ το ποσοστό έχει πέσει περίπου στον έναν φόνο ανά ημέρα.
Ακόμα κι έτσι όμως το CECOT αποτελεί πεδίο σύγκρουσης καθώς πολλοί είναι εκείνοι που τονίζουν ότι το κράτος δεν χρειάζεται να φέρεται τόσο απάνθρωπα στους κρατουμένους και να τους στερεί βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Ο τρόπος που λειτουργεί η φυλακή δεν επηρεάζει μόνο τους κρατουμένους αλλά και τις οικογένειες τους που χάνουν κάθε επαφή μαζί τους. Επιπλέον κάτω από τέτοιες συνθήκες δεν μπορεί να γίνεται λόγος για επανένταξη. Όποιος κρατείται στο CECOT θα βγει με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και είναι βέβαιο ότι δεν θα μπορέσει να ενταχθεί κοινωνικά.
Ο διευθυντής της φυλακής υποστηρίζει ότι σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Ό,τι γίνεται εδώ είναι αναγκαίο και δικαιολογημένο. Είμαστε το τελευταίο εμπόδιο ανάμεσα στους εγκληματίες και την κοινωνία» τονίζει.
Μέσα στο επόμενο διάστημα ο πληθυσμός στο CECOT θα αυξηθεί καθώς η επιχείρηση κατά των συμμοριών συνεχίζεται. Το Ελ Σαλβαδόρ βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο στρατός περιπολεί στους δρόμους και διεξάγει επιχειρήσεις. Σε μια άλλη χώρα αυτό θα προκαλούσε αντιδράσεις. Για το Ελ Σαλβαδόρ όμως αυτό μοιάζει αναγκαιότητα. Το CECOT εξελίχθηκε σε ένα σύμβολο. Χιλιάδες άνθρωποι έπρεπε να χάσουν την ελευθερία τους για να νιώσει και πάλι ελεύθερη να ζήσει η χώρα.
Τέτοια φυλακή πρέπει να φτιάξουμε και μεις να βάλουμε τα σκουλήκια τους πολιτικούς και τους ολιγάρχες και τη μαφία που υπηρετούν. Το πιο φοβερό απ’ όλα είναι η ιδέα να βάλουν τα μέλη αντίπαλων συμμοριών στο ίδιο κελί.