Δεν ήρθε ακόμη η ώρα για να διακηρύξουμε νίκη κατά του πληθωρισμού, αναφέρει ο διακεκριμένος οικονομολόγος Mohamed El Erian, επισημαίνοντας πως το αφήγημα περί παροδικότητας σε ό,τι αφορά την αύξηση των τιμών είναι πέρα για πέρα λανθασμένο.
Με τον πληθωρισμό στα ύψη εδώ και δύο χρόνια, η θεωρία της παροδικότητας επανέρχεται, καθώς οι κρίσεις προσφοράς που σχετίζονταν με την Covid σταδιακά εξαφανίζονται.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να το θυμόμαστε αυτό, λέει ο El Erian, όταν έχουμε το μυαλό μας στον πληθωρισμό, και «να αποφεύγουμε συζητήσεις και απλοποιημένα αφηγήματα που θολώνουν τα πραγματικά ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζει η οικονομία των ΗΠΑ.
Το «παροδικό» είναι μια παρηγορητική έννοια, που υποδηλώνει ένα βραχύβιο, αναστρέψιμο φαινόμενο.
Ουσιαστικά, η ιδέα προϋποθέτει την ανάγκη προσαρμογής των συμπεριφορών.
Σε τελική ανάλυση, αν o φόβος για τον πληθωρισμό είναι μόνο προσωρινός, ο καλύτερος τρόπος για να τον αντιμετωπίσεις είναι απλώς να τον περιμένεις.
«Γι’ αυτό το αφήγημα της παροδικότητας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο» επισημαίνει ο οικονομολόγος.
Ενθαρρύνοντας τον εφησυχασμό και την αδράνεια, θα μπορούσε να επιδεινώσει ένα ήδη σοβαρό πρόβλημα και να καταστήσει δυσκολότερη την επίλυσή του.
Η αρχική απάντηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ στον αυξανόμενο πληθωρισμό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Το 2021, η πιο ισχυρή και ισχυρότερη κεντρική τράπεζα του κόσμου έσπευσε να χαρακτηρίσει τον υψηλότερο πληθωρισμό ως παροδικό.
Οι επανειλημμένως εσφαλμένες εκτιμήσεις της Fed καθυστέρησε τις απαιτούμενες απαντήσεις, σε μια εποχή που η επιμονή του πληθωρισμού είχε αρχίσει να επηρεάζει τις τιμές και τους μισθούς.
Ως αποτέλεσμα, η Fed όχι μόνο έχασε την αξιοπιστία της, αλλά προκάλεσε και περιττό πόνο σε εκατομμύρια νοικοκυριά – ιδιαίτερα στα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
Παρότι πλειάδα οικονομολόγων δεν εγκατέλειψαν ποτέ το αφήγημα περί μεταβατικού πληθωρισμού, η συντριπτική πλειονότητα είχε ήδη συνειδητοποιήσει πέρυσι ότι ήταν ένα λυπηρό σφάλμα ανάλυσης και πολιτικής.
Αυτό κάνει την τρέχουσα επανεμφάνιση του εν λόγω αφηγήματος ακόμη πιο περίπλοκη.
Αυτοδιάψευση και τρεις πιθανότητες
Πρόσφατο άρθρο στο Politico σημείωνε ότι «Υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι [οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής] που διαβεβαίωναν [τους Αμερικανούς] ότι ο πληθωρισμός θα ήταν παροδικός, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Fed Jerome Powell, είχαν ισχυρά ερείσματα». Πρόκειται για μια λανθασμένη άποψη, λέει ο El Erian, καθώς όχι μόνο επιβάλλει μια χρονική διάσταση σε μια εγγενή συμπεριφορική έννοια, αλλά αγνοεί επίσης το γεγονός ότι η αρχικά λανθασμένη απάντηση της Fed την ανάγκασε σε μια από τις πιο επιθετικές, αυξήσεων επιτοκίων που έγινε ποτέ, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων διαδοχικών κατά 0,75%.
Επιπλέον, αν και ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ επιβραδύνεται, είναι επικίνδυνο να λέμε ότι το πρόβλημα ανήκει στο παρελθόν.
«Κοιτάζοντας μπροστά για το υπόλοιπο του έτους και τις αρχές του 2024, τρεις πιθανότητες ξεχωρίζουν:
Η πρώτη πιθανότητα είναι ο τακτικός αποπληθωρισμός, γνωστός από τους επικριτές ως άψογος αποπληθωρισμός.
Σε αυτό το σενάριο, ο πληθωρισμός συνεχίζει να μειώνεται σταθερά προς τον στόχο του 2%, χωρίς η Fed να βλάψει την οικονομική ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας των ΗΠΑ.
Δεδομένου του τι συμβαίνει στην οικονομία, θα έδινα 25% πιθανότητα σε αυτό το σενάριο.
Η δεύτερη πιθανότητα είναι ο πληθωρισμός να αποδειχθεί επίμονος.
Ο ρυθμός θα συνεχίσει να μειώνεται, αλλά στη συνέχεια θα κολλήσει στο 3-4% κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, καθώς οι τιμές των αγαθών σταματούν να μειώνονται και ο πληθωρισμός των υπηρεσιών παραμένει.
Αυτό θα ανάγκαζε τη Fed να επιλέξει μεταξύ της συντριβής της οικονομίας για να μειώσει τον πληθωρισμό στο στόχο του 2%, προσαρμόζοντας το επιτόκιο-στόχο ώστε να είναι πιο συνεπής με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες προσφοράς ή περιμένει να δει αν οι ΗΠΑ μπορούν να ζήσουν με πληθωρισμό σταθερά στο ύψος του 3-4%.
Δεν ξέρω τι θα επέλεγε η Fed σε μια τέτοια περίπτωση, αλλά θα έδινα πιθανότητα 50% για έναν τέτοιο ενδεχόμενο…
Τέλος, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα αυτού που μπορούμε να ονομάσουμε «πληθωρισμός U».
Δηλαδή, οι τιμές θα ανέβουν ξανά προς τα τέλη του τρέχοντος έτους και τις αρχές του 2024, καθώς η ανακάμπτουσα κινεζική οικονομία και η ισχυρή αγορά εργασίας των ΗΠΑ θα αναζωπυρώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις.
Θα έδινα πιθανότητα 25% γι’ αυτό το αποτέλεσμα.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Larry Summers αποτύπωσε καλά την επικρατούσα διάθεση μεταξύ πολλών οικονομολόγων:
«Είναι τόσο δύσκολο να διαβάσω μια οικονομία», είπε πρόσφατα.
Αυτή η αίσθηση αβεβαιότητας είναι εμφανής στις βραχυπρόθεσμες προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα, τις τιμές και τη νομισματική πολιτική, καθώς και τις μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές αλλαγές όπως η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, στην αναδιάταξη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων και τη μεταβαλλόμενη φύση της παγκοσμιοποίησης.
Οι γεωπολιτικές εντάσεις παίζουν επίσης ρόλο.
Ό,τι κι αν συμβεί, το χειρότερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να επαναπαυθούμε.
Ο Powell, αφού υπερασπίστηκε το αφήγημα του παροδικού «πληθωρισμού» για πολύ καιρό, τώρα προειδοποιεί εναντίον του.
«Υπήρχε η προσδοκία ότι [ο πληθωρισμός] θα υποχωρήσει γρήγορα και ανώδυνα και δεν νομίζω ότι είναι καθόλου εγγυημένα», είπε πρόσφατα.
«Η βασική περίπτωση, για μένα, είναι ότι θα πάρει λίγο χρόνο.
Και θα πρέπει να κάνουμε περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων…».
