Μία ανησυχητική φωτογραφία έκανε τον γύρο του διαδικτύου το 2019, απεικονίζοντας στην Γροιλανδία χάσκι να περπατάνε πάνω στο νερό.
Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον Steffen Olsen, κλιματολόγο στο Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Δανίας και επικεφαλής του Blue Action, ενός ευρωπαϊκού προγράμματος που διερευνά την επίδραση της μεταβαλλόμενης Αρκτικής στον καιρό και το κλίμα.
Η σκληρή πραγματικότητα της φωτογραφίας
«Η αντίδραση με εξέπληξε», λέει ο Olsen. «Με εξέπληξε το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι το είδαν ως μια όμορφη φωτογραφία. Εγώ την είδα ως μια τρομακτική κατάσταση».
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα σκυλιά στην πραγματικότητα περπατούσαν μέσα σε νερό που είχε λιώσει μέχρι τον αστράγαλο πάνω από τον θαλάσσιο πάγο στο Inglefield Bredning, ένα σύστημα μήκους 80 χιλιομέτρων στη βορειοδυτική Γροιλανδία, αναφέρει δημοσίευμα του BBC.
«Έμαθα να βλέπω τη φωτογραφία ως ψευδαίσθηση. Οι άνθρωποι δεν βλέπουν θαλάσσιο πάγο, αλλά σκυλιά που περπατούν στο νερό», λέει ο Olsen.
Ο Olsen τράβηξε τη φωτογραφία ενώ ταξίδευε με μια ομάδα επιστημόνων που παρακολουθούσαν τις συνθήκες της θάλασσας και των πάγων κοντά στην πόλη Qaanaaq, μια από τις βορειότερες πόλεις του κόσμου. Ανέσυραν τα επιστημονικά όργανα που είχαν αναπτύξει κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
«Ταξιδεύαμε για μερικές ώρες και έγινε σαφές ότι το λιώσιμο ήταν πολύ ακραίο… [ο πάγος] λίγο πολύ έλιωσε κάτω από τα πόδια μας ενώ ταξιδεύαμε πάνω του», λέει ο Olsen. «Οι ντόπιοι κυνηγοί και εγώ εκπλαγήκαμε πολύ… ψάχναμε για στεγνά σημεία για να βγάλουμε τα σκυλιά και τα έλκηθρα από το νερό και δεν υπήρχε κανένα στον ορίζοντα. Γυρίσαμε πίσω και καταφέραμε να επιστρέψουμε στην ακτή».
Τα σκυλιά είναι συνήθως πολύ διστακτικά στο να βρέξουν τα πόδια τους, λέει ο Olsen. «Συνήθως όταν συναντάμε νερό, είναι επειδή υπάρχουν ρωγμές στον θαλάσσιο πάγο και τα σκυλιά πρέπει να πηδήξουν πάνω από το νερό… το μισούν. Αλλά στην πραγματικότητα ήταν πολύ ζεστά, οπότε νομίζω ότι χάρηκαν που είχαν κρύα πόδια», λέει, προσθέτοντας ότι η θερμοκρασία έφτασε τους 14C εκείνη την ημέρα.
Ασυνήθιστο το λιώσιμο των πάγων σε τέτοιους ταχύτατους ρυθμούς
Ο Olsen λέει ότι ήταν εξαιρετικά έκπληκτος από το γρήγορο λιώσιμο που είδε όταν τράβηξε τη φωτογραφία στις 13 Ιουνίου 2019. Έχει βιώσει ένα τόσο ακραίο γεγονός μόνο μία φορά κατά τη διάρκεια των 15 ετών που διεξάγει έρευνες στη Γροιλανδία. Είναι ασυνήθιστο το λιώσιμο να συμβαίνει τόσο γρήγορα, εξηγεί ο Olsen.
«Απαιτείται μια ξαφνική εμφάνιση θερμού αέρα, ενώ έχετε ακόμη φρέσκο χιόνι στον πάγο και στερεό θαλάσσιο πάγο. Έτσι, είναι ένα παράδειγμα ακραίου γεγονότος που αναπτύσσεται νωρίς στην εποχή… Η τοπική κοινότητα μου είπε: ‘θα πρέπει να περιμένετε 100 χρόνια για να ξαναδείτε [ένα τέτοιο γεγονός]’.»
Γεγονότα τήξης, όπως αυτό που είδε ο Olsen, κανονικά δεν θα συνέβαιναν παρά αργότερα στην εποχή, στα τέλη Ιουνίου και τον Ιούλιο, αλλά το 2019 η τήξη ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου, περίπου έξι έως οκτώ εβδομάδες πριν από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2020, και επηρέασε περίπου το 95% του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ.
Ρεκόρ απώλειας παγετώνων το 2019 στην Γροιλανδία
Τέτοια πρώιμα γεγονότα τήξης μπορούν να έχουν ένα «φαινόμενο χιονοστιβάδας» και να οδηγήσουν σε περισσότερο λιώσιμο, καθώς υπάρχει λιγότερο χιόνι και πάγος για να αντανακλούν τις ακτίνες του ήλιου πίσω στο διάστημα και να διατηρούν την επιφάνεια δροσερή, εξηγεί η Bianca Perren, παλαιοκλιματολόγος στο British Antarctic Survey (BAS), η οποία μελετά πυρήνες ιζημάτων από πολικές περιοχές για να κατανοήσει τη μακροπρόθεσμη μεταβλητότητα του κλίματος.
Η Γροιλανδία γνώρισε απώλεια πάγου ρεκόρ το 2019, αποβάλλοντας συνολικά 532 δισεκατομμύρια τόνους από το γιγαντιαίο στρώμα πάγου της, σύμφωνα με μελέτη του 2020. Κατά μέσο όρο, η Γροιλανδία χάνει 234 δισεκατομμύρια τόνους πάγου ετησίως – αρκετό για να χωρέσει σε 6.324 Empire State Buildings, αναφέρει το BBC.
«Το 2019 ήταν μια πραγματικά ασυνήθιστα ζεστή χρονιά, αλλά το ίδιο ήταν και το 2012», λέει η Kelly Hogan, θαλάσσια γεωφυσικός στο BAS που μελετά τις επιπτώσεις του λιωμένου στρώματος πάγου της Γροιλανδίας. Το 2012, η καλοκαιρινή περίοδος (Ιούνιος-Αύγουστος) ήταν πάνω από 2C θερμότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2010 και πάνω από 1,5C θερμότερη για ολόκληρο το στρώμα πάγου. «Αυτά τα ακραία φαινόμενα εμφανίζονται συχνότερα από ό,τι πιστεύαμε. Συμβαίνουν κάθε λίγα χρόνια», λέει ο Hogan.
«Αυτό που είναι πραγματικά ξεχωριστό στη Γροιλανδία είναι το πόσο πολύ λιώνει στην επιφάνεια το καλοκαίρι, επειδή δεν παρατηρείται ούτε κατά διάνοια τόσο πολύ στην Ανταρκτική», λέει η Hogan. «Όταν βλέπεις τεράστιες ποσότητες νερού [στον πάγο], είναι πραγματικά συγκλονιστικό».
Αλλά είναι σπάνιο να βλέπουμε «γιγάντιες λίμνες νερού» στην επιφάνεια, όπως στη φωτογραφία του Olsen, λέει η Perren, καθώς συνήθως το νερό διαρρέει μέσα από ρωγμές στον πάγο. «Ουσιαστικά ανασηκώνει το στρώμα πάγου και το επιπλέει προς την ακτή. Έτσι, συχνά δεν έχουμε αυτή τη λίμνη νερού, αλλά αντίθετα έχουμε ζεστό νερό που στέλνεται στα έγκατα του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, θερμαίνοντας ουσιαστικά τα σημεία», λέει.
Επηρεασμένες οι τοπικές κοινότητες
Το γρήγορο λιώσιμο των πάγων επηρεάζει ήδη τον τρόπο ζωής των τοπικών κοινοτήτων. «Πρέπει να προσαρμόσουν τον τρόπο με τον οποίο κυνηγούν και ψαρεύουν», λέει ο Olsen.
Εάν ο πάγος δεν είναι ασφαλής για να ταξιδέψει κανείς, δυσχεραίνει επίσης την έρευνα των επιστημόνων, προσθέτει ο Olsen. «Θα πρέπει να προσαρμοστούμε και να βασιστούμε περισσότερο σε αυτόματα όργανα αντί για παρακολούθηση με βάση την κοινότητα».
Η φωτογραφία έχει συμβάλει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με την ευπάθεια της Γροιλανδίας στην κλιματική αλλαγή, λέει ο Olsen. «Έχω σίγουρα διαπιστώσει ότι μπορείς να τραβήξεις μεγάλη προσοχή για το πρόβλημα με μια φωτογραφία… οπότε ήταν πολύ αποτελεσματική».
«Αλλά με προκάλεσαν επίσης άνθρωποι που έλεγαν: ‘πώς μπορείς να βγάλεις μια φωτογραφία για την κλιματική αλλαγή;’. Και συμφωνώ, δεν μπορείς να βγάλεις μια φωτογραφία και να την αποκαλέσεις κλιματική αλλαγή, γιατί αυτό είναι κάτι που εκτυλίσσεται σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», λέει ο Olsen. «Πρέπει να εξηγήσουμε τη φωτογραφία και να δώσουμε το σωστό πλαίσιο».
Οι φωτογραφίες είναι χρήσιμα εργαλεία για την έναρξη συζήτησης σχετικά με το περιβάλλον και την εξήγηση επιστημονικών φαινομένων, λέει η Perren. «Η επιστήμη έχει πρόβλημα επικοινωνίας», λέει.
«Όταν την είδα για πρώτη φορά το 2019 θυμάμαι ότι σκέφτηκα: ‘Θεέ μου, αυτή είναι μια τόσο σοκαριστική εικόνα’», προσθέτει η Perren. «Είναι μια συμβολική εικόνα για το πώς μοιάζει η κλιματική αλλαγή στη Γροιλανδία. Αλλά υπάρχει και μια επιστημονική πλευρά: ίσως αυτό να είναι πρωτοφανές, αλλά επίσης [σκιαγραφεί] μια πολύ καλή, κάπως εμβληματική εικόνα για το πώς θα μοιάζει το μέλλον».
Η Hogan λέει ότι αυτή η φωτογραφία «δείχνει πραγματικά την έκταση του προβλήματος». «Μοιάζει σαν τα σκυλιά να κάνουν πατινάζ πάνω σε κάτι χωρίς πάτο… μοιάζει σαν να μπορούν να βυθιστούν ανά πάσα στιγμή, κάτι που ίσως αποτελεί κάποιου είδους μεταφορά για το στρώμα πάγου και το μέλλον».
