«Μαύρη» επέτειος είναι για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία η 20ή Ιουλίου, ημέρα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974: Με τον κυπριακό ελληνισμό να ξυπνά από τις σειρήνες και την Κερύνεια να δέχεται την επίθεση του «Αττίλα», ξεκίνησε ένα από τα πιο μακρόχρονα ζητήματα της διεθνούς πολιτικής, ύστερα από την τουρκική εισβολή που οδήγησε στην παράνομη κατοχή του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Περισσότεροι από 43.000 στρατιώτες από την Τουρκία παραμένουν ακόμη στις κατεχόμενες περιοχές. Σημειώνεται ότι, ξεκινώντας από το Ψήφισμα 353 της 20ής Ιουλίου 1974 του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο ΟΗΕ έχει κάνει εκκλήσεις για «άμεσο τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης στην Κυπριακή Δημοκρατία» και για «απομάκρυνση χωρίς καθυστέρηση από την Κυπριακή Δημοκρατία του ξένου στρατιωτικού προσωπικού που η παρουσία του δεν προβλέπεται από διεθνείς συμφωνίες».
Πέραν της οικονομικής καταστροφής, που προκάλεσε η εισβολή και η βίαιη μετακίνηση πληθυσμού, περισσότερα από 3.000 άτομα σκοτώθηκαν, ενώ περίπου 1.400 Ελληνοκύπριοι παραμένουν αγνοούμενοι. Η ‘Άγκυρα προχώρησε στον συστηματικό εποικισμό των κατεχόμενων περιοχών με παράνομους εποίκους και υποχρέωσε πολλούς Τουρκοκυπρίους να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη και αλλού.
Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και οι εξελίξεις που την ακολούθησαν αποτελούν μια μαύρη σελίδα του σύγχρονου ελληνισμού, και ως εκ τούτου υπάρχουν σελίδες της που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές στο ευρύ κοινό. Μία εξ αυτών είναι η επιχείρηση «Νίκη»: η αποστολή Ελλήνων καταδρομέων με μεταγωγικά αεροπλάνα Noratlas στην Κύπρο, την 21η προς 33η Ιουλίου, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «αποστολή αυτοκτονίας» από τον διεθνή Τύπο, ωστόσο, παρά τις αντιξοότητες – περιλαμβανομένων φίλιων πυρών στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας- σημείωσε επιτυχία.
Η επιχείρηση αποφασίστηκε ενώ ήταν σε εξέλιξη η εισβολή, και εν μέσω πολιτικής αστάθειας στην Ελλάδα, με επιπτώσεις στη στρατιωτική ηγεσία. Η «Νίκη» είχε ως στόχο την ενίσχυση του αεροδρομίου της Λευκωσίας, ενώ η Εθνική Φρουρά και η ΕΛΔΥΚ μάχονταν κατά του εισβολέα. Οι προετοιμασίες έγιναν στη Σούδα και τα αεροσκάφη (20 Nord 2501D Noratlas και 10 C-47 Dakota, της 354 Moίρας Τακτικών Μεταφορών «Πήγασος»), θα αποβίβαζαν στο αεροδρόμιο την Α΄Μοίρα Καταδρομών (318 άνδρες).
Η αποστολή θα λάμβανε χώρα υπό συνθήκες σιγής ασυρμάτου, κατά τη διάρκεια της νύχτας, χωρίς συνοδεία μαχητικών. Η αποστολή άρχισε στις 22:35, ωστόσο εν τέλει απογειώθηκαν μόνο 15 Noratlas, από τα οποία 2 παρουσίασαν βλάβη και προσγειώθηκαν σε Κρήτη και Ρόδο. Γύρω στις 02:00 άρχισαν οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο- ωστόσο λόγω έλλειψης συνεννόησης, το «Νίκη 4» δέχτηκε φίλια αντιαεροπορικά πυρά, καθώς οι πυροβολητές θεώρησαν ότι επρόκειτο για τουρκικά αεροσκάφη.
Το αεροσκάφος συνετρίβη χιλιόμετρα από τον διάδρομο, ενώ πυρά δέχτηκε και το «Νίκη 6»- αλλά το πλήρωμά του κατάφερε να το προσγειώσει.
Τελευταίο προσγειώθηκε το «Νίκη 15», ενώ το «Νίκη 14», που έφτασε ενώ είχε ξημερώσει, δεν προσγειώθηκε αλλά ακολούθησε εντολές και γύρισε πίσω στη Σούδα. Μετά την ολοκλήρωση της αποστολής, τα αεροσκάφη που ήταν σε θέση να πετάξουν επέστρεψαν στην Ελλάδα, ενώ τα υπόλοιπα καταστράφηκαν από τις φίλιες δυνάμεις στο αεροδρόμιο.
Το λάθος της αεράμυνας είχε αποτέλεσμα τον θάνατο 4 αεροπόρων και 29 καταδρομέων, καθώς και τον τραυματισμό 11. 278 καταδρομείς έμειναν στο κυπριακό έδαφος και πολέμησαν κατά του «Αττίλα».
Μανώλης Μπικάκης: Ο κομάντο που κατέστρεψε έξι τουρκικά τανκ
Ένας από τους Έλληνες καταδρομείς που πολέμησαν στην Κύπρο ήταν ο Μανώλης Μπικάκης. Ο νεαρός Κρητικός πρασινοσκούφης, μαζί με άλλους καταδρομείς, είχε αναλάβει την υπεράσπιστη της περιοχής «αριστερά της αντιπροσωπείας της Ford», καθώς οι τουρκικές δυνάμεις προωθούνταν στα προάστια της Λευκωσίας. Η μονάδα του ήρθε αντιμέτωπη με έξι τουρκικά άρματα μάχης Μ48Α2 και ένα τάγμα πεζικού.
Ο Μπικάκης σε κάποια στιγμή αποκόπηκε- ωστόσο είχε ακόμα πυρομαχικά και το ΠΑΟ του (πυροβόλο άνευ οπισθοδρομήσεως). Όταν ο -αποκομμένος- Μπικάκης «τελείωσε» με την τουρκική δύναμη, τα έξι τουρκικά άρματα μάχης είχαν καταστραφεί και οι Τούρκοι πεζικάριοι υποχωρούσαν, έχοντας υποστεί άγνωστο αριθμό απωλειών. Ο Μπικάκης παρέμεινε στην περιοχή 4 ημέρες, πολεμώντας με ένα πολυβόλο που βρήκε.
Σελίδα στο Facebook στη μνήμη του καταδρομέα
Ο καταδρομέας Μπικάκης δεν έλαβε χρηματική ανταμοιβή, βραβείο, έπαινο, εύφημο μνεία ή κάτι ανάλογο. Επέστρεψε στην Ελλάδα και δούλεψε σαν οικοδόμος. Σκοτώθηκε σε τροχαίο το 1994. Τιμήθηκε μετά θάνατον από την Λέσχη Καταδρομέων Ημαθίας με ειδική πλακέτα που απεστάλη στους γονείς του στην Κρήτη.
Τα υποβρύχια που θα μπορούσαν να είχαν σταματήσει τον «Αττίλα»
Ένα άλλο άγνωστο κεφάλαιο του «Αττίλα», από ελληνικής πλευράς – πολλές λεπτομέρειες του οποίου παραμένουν μυστικές- ήταν η αποστολή ελληνικών υποβρυχίων στην Κύπρο – νεότευκτων, γερμανικής κατασκευής- , τα οποία (δύο τον αριθμό- επρόκειτο για τα «Γλαύκος», «Νηρεύς» και «Τρίτων» σύμφωνα με κάποιες αναφορές) ήταν σε θέση να προκαλέσουν βαριές απώλειες στην τουρκική αποβατική δύναμη κατά το δεύτερο σκέλος της επιχείρησης, πιθανότατα αλλάζοντας δραματικά τα δεδομένα όσον αφορά στην εξέλιξη του «Αττίλα».
Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, τα ελληνικά υποβρύχια βρέθηκαν κάποια στιγμή σε θέση να βλέπουν στα περισκόπιά τους τουρκικά αποβατικά στα ανοιχτά της Κερύνειας, ωστόσο αντί για εντολή πυρός (με ολέθριες επιπτώσεις για τη δύναμη εισβολής) διετάχθησαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
