Helios: «Θα το προσγείωνε αν….» – Στο φως νέες, άγνωστες λεπτομέρειες για την πτήση που οδήγησε στον θάνατο 121 ανθρώπους (EIKONEΣ)

Mια εξασθενημένη φωνή. Λέει: “Mayday, Mayday, Mayday…”. Καμία απόκριση από τον πύργο ελέγχου. Προσπαθεί ξανά, εμφανώς καταβεβλημένος: “ Mayday, Helios Airways flight 522 Athens”. Κανείς δεν του απαντά και πάλι. Νέες άγνωστες λεπτομέρειες από το τραγικότερο αεροπορικό δυστύχημα στην ιστορία της Ελλάδας έρχονται στο φως της δημοσιότητας 14 χρόνια μετά.

Γυρίζει το κεφάλι του έξω από το παράθυρο του πιλοτήριου- δίπλα του, στον αέρα, σε απόσταση μόλις 15 μέτρων ο πιλότος του F-16 του κάνει το τυποποιημένο νόημα με το χέρι για να τον ακολουθήσει στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Αυτός, ωστόσο, δείχνει με τον αντίχειρά του δείχνει αλλού. Δείχνει κάτω.

Το πρωί της 14ης Αυγούστου του 2005 το επιβατικό αεροσκάφος τύπου Μπόινγκ 737 των κυπριακών αερογραμμών Helios Airways με 121 επιβαίνοντες (115 οι επιβάτες και 6 τα μέλη του πληρώματος), ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει την πτήση 522 από τη Λάρνακα προς την Πράγα, με ενδιάμεσο σταθμό την Αθήνα.

Ελάχιστα λεπτά μετά την απογείωσή του ο κυβερνήτης (ο 59χρονος Γιούργκεν Μέρτεν που είχε για συγκυβερνήτη τον Κύπριο Χαράλαμπο Χαραλάμπους, 49 ετών) επικοινωνεί με την επιμελητεία πτήσεων της εταιρίας κι αναφέρει πως έχει ανάψει η προειδοποιητική ένδειξη διαμόρφωσης απογείωσης, ενώ αντιμετωπίζει πρόβλημα και με το σύστημα ψύξης συσκευών.

H επικοινωνία τους συνεχίζεται για 8, περίπου, λεπτά και διακόπτεται όταν το αεροσκάφος έχει φτάσει στα 28.900 πόδια. Σε ύψος λίγο άνω των 18.000 χιλιάδων έχουν πέσει οι μάσκες οξυγόνου στο θάλαμο των επιβατών. Το Μπόινγκ φτάνει τα 34.000 πόδια και όλοι αρχίζουν να χάνουν τις αισθήσεις τους. Ή, ακριβέστερα, σχεδόν όλοι.

Γιατί, βλέπετε, υπάρχει και ο Ανδρέας Προδρόμου: ο 25χρονος φροντιστής της πτήσης- ο οποίος είχε πτυχίο επαγγελματία χειριστή αεροσκαφών και είχε υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις της Κύπρου- είναι ο τελευταίος άνθρωπος που μένει ξύπνιος εντός του αεροσκάφους, καθώς έχει βρει μία φορητή φιάλη οξυγόνου (αυτές που «πέφτουν» πάνω από το κεφάλι των επιβατών έχουν οξυγόνο για μόλις 12 λεπτά).

Το αεροπλάνο της Helios έχει οριζοντιωθεί, πλέον, και έχοντας μπει στον εναέριο χώρο της Ελλάδας άπαντες περιμένουν να επικοινωνήσει με το Κέντρο Ελέγχου Περιοχής της Αθήνας, καθώς κατευθύνεται προς το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» με τον αυτόματο πιλότο να έχει τα «ηνία».

Άμεσα, δύο μαχητικά αεροσκάφη F-16 της πολεμικής μας αεροπορίας απογειώνονται και αναχαιτίζουν το Μπόινγκ 737. Ο αρχηγός του σμήνους προσπαθεί, εις μάτην, να επικοινωνήσει μέσω ραδιοκλήσεων με τον κυβερνήτη, μόνο που…

Μόνο που όταν πλησιάζει αρκετά κοντά στο πιλοτήριο, διαπιστώνει πως η θέση του είναι κενή. Δίπλα του, ο λιπόθυμος συγκυβερνήτης κείτεται με τα χέρια μπροστά πάνω στα χειριστήρια. Το ΚΕΠ Λευκωσίας έχει ενημερώσει το αντίστοιχο της Αθήνας πως δεν έχει επικοινωνία εδώ και ώρα με το συγκεκριμένο αεροπλάνο και οι θεωρίες περί αεροπειρατείας και τρομοκρατικής ενέργειας διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός. Είναι αυτή η αλήθεια, όμως;

Όχι: ο πιλότος του πρώτου F-16 βλέπει έναν άντρα να μπαίνει στο πιλοτήριο, να κάθεται στη θέση του κυβερνήτη και φορώντας τ’ ακουστικά να προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον πύργο ελέγχου ή κάποιο άλλο αεροσκάφος. Έπειτα από μερικές στιγμές, προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο του αεροπλάνου, βγάζοντάς το από τον αυτόματο πιλότο.

Τραγική ειρωνεία. Ο Προδρόμου θα μπορούσε να προσγειώσει το αεροπλάνο-φάντασμα αν είχε επικοινωνία με τον Πύργο Ελέγχου. Ο ίδιος εξέπεμψε σήμα-κινδύνου το οποίο κανείς δεν άκουσε εξαιτίας μιας μοιραίας λεπτομέρειας.

Η Ραδιοσυνεννόηση του αεροσκάφους ήταν στη λειτουργία «ενδοσυνεννόησης» και έτσι ό,τι έλεγε το άκουγε μόνο ο ίδιος. Αν είχε αλλάξει τη συγκεριμένη λειτουργία ίσως όλα να ήταν εντελώς διαφορερετικά.

Αίφνης, ο αριστερός κινητήρας σβήνει καθώς έχουν τελειώσει τα καύσιμα και το Μπόινγκ- πλέον στα χέρια του Προδρόμου- αρχίζει να χάνει ύψος. Βλέποντας τους απότομους ελιγμούς του, τα F-16 πλησιάζουν κι άλλο και, περίπου στα 7000 πόδια, ο αρχηγός του σμήνους καταλαβαίνει πως ο νεαρός φροντιστής έχει αντιληφθεί την παρουσία του.

Του κάνει νόημα να τον ακολουθήσει στο «Βενιζέλος», όμως ο Προδρόμου έχει άλλα σχέδια: αλλάζει πορεία στο “Helios” και κατευθύνεται νοτιοδυτικά, σε μη κατοικήσιμη περιοχή. Έπειτα από δυόμιση δραματικές ώρες, το αεροσκάφος προσκρούει με απίστευτη σφοδρότητα σε λόφο της περιοχής του Γραμματικού Αττικής, σε απόσταση 33 χιλιομέτρων από τον διεθνή αερολιμένα Αθηνών.

Διαλύεται στα εξ ων συνετέθη, ενώ μια λαίμαργη φωτιά αρχίζει να καταπίνει τα πάντα, παίρνοντας στο πύρινο διάβα της τις ζωές και των 121 άτυχων ανθρώπων.

14 καλοκαίρια πριν, μια μέρα πριν τον Δεκαπενταύγουστο, σημειώθηκε η μεγαλύτερη αεροπορική τραγωδία που έχει «αντικρίσει» ποτέ η χώρα μας- και γι’ αυτό ευθυνόταν ο εγκληματικός, όπως αποδείχτηκε, τεχνικός έλεγχος.

Το συγκεκριμένο αεροσκάφος πριν την μοιραία πτήση είχε εκτελέσει αυτήν από το Λονδίνο στην Κύπρο. Η προϊστάμενη Φανούλα Σαββίδου κατέγραψε πως οι επιβάτες άκουσαν δυνατούς θορύβους στην πίσω δεξιά πόρτα, ενώ υπήρχε και πάγος στο στεγανωτικό παρέμβυσμά της.

Ο αρμόδιος μηχανικός προέβη σε οπτικό έλεγχο, ωστόσο απεφάνθη πως δεν υπάρχει καμία βλάβη ή ανωμαλία στην συγκεκριμένη πόρτα. Παρά το γεγονός πως ο έλεγχός του κρίθηκε από τους ειδικούς ως ελλιπής, η ολέθρια παράλειψη ήταν το ότι μετά την ολοκλήρωση της επίβλεψης, δεν επανέφερε τον διακόπτη του επιλογέα του συστήματος συμπίεσης στην θέση “αυτόματο” από τη θέση “χειροκίνητο”.

Αυτό το καταστρεπτικο λάθος δεν μπόρεσαν να το ανακαλύψουν αργότερα ούτε ο κυβερνήτης ούτε ο συγκυβερνήτης της πτήσης, με αποτέλεσμα να μην επαναφέρουν τον επιλογέα στην σωστή του θέση και να προκληθεί το μεγάλο πρόβλημα της συμπίεσης στο αεροπλάνο.