Το Ισραήλ εκφράζει έντονο προβληματισμό για την πρόθεση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία, καθώς η κίνηση αυτή θεωρείται ότι θα διευκολύνει την επέκταση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα αμερικανικών και ισραηλινών Μέσων, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ θα επιτρέψει στην Τουρκία να καταλάβει στρατηγικής σημασίας στρατιωτικές τοποθεσίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια του Ισραήλ, ιδιαίτερα κοντά στα Υψίπεδα του Γκολάν.
Ανησυχίες για την τουρκική επέκταση
Σύμφωνα με δημοσίευμα του ισραηλινού ειδησεογραφικού μέσου Ynet, η κυβέρνηση Τραμπ έχει ενημερώσει το Ισραήλ ότι η αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία θα ξεκινήσει σταδιακά εντός δύο μηνών.
Το Ισραήλ εκφράζει φόβους ότι η κίνηση αυτή θα ενισχύσει τις φιλοδοξίες της Τουρκίας να ελέγξει στρατηγικά σημεία στη Συρία, όπως τις αεροπορικές βάσεις T-4 και Παλμύρα, που βρίσκονται μακριά από τα τουρκικά σύνορα.
Η παρουσία τουρκικών δυνάμεων σε αυτές τις περιοχές θεωρείται «κόκκινη γραμμή» από το Ισραήλ, καθώς θα μπορούσε να περιορίσει την επιχειρησιακή ελευθερία της Ισραηλινής Αεροπορίας στη βόρεια ζώνη.
Το Newsweek αναφέρει ότι η Τουρκία, ως βασικός υποστηρικτής της ισλαμιστικής συμμαχίας που ανέτρεψε τον Μπασάρ αλ-Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024, επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στη Συρία, με στόχο τη δημιουργία στρατιωτικής παρουσίας που θα μπορούσε να απειλήσει το Ισραήλ.
Ειδικός που μίλησε στο περιοδικό προειδοποίησε για πιθανή «στρατιωτική αντιπαράθεση μικρής κλίμακας» μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, αν η Άγκυρα συνεχίσει να διεκδικεί στρατηγικούς πόρους στη Συρία (Newsweek).
Ισραηλινές ενέργειες και αεροπορικές επιδρομές
Το Ισραήλ έχει ήδη προχωρήσει σε προληπτικές ενέργειες για να αποτρέψει την τουρκική επέκταση.
Σύμφωνα με το Reuters, τουρκικές στρατιωτικές ομάδες επιθεώρησαν πρόσφατα τουλάχιστον τρεις αεροπορικές βάσεις στη Συρία (T-4, Παλμύρα και Χάμα) για πιθανή ανάπτυξη δυνάμεων, αλλά το Ισραήλ απάντησε με αεροπορικές επιδρομές που κατέστρεψαν τις εγκαταστάσεις αυτές.
Μια επίθεση στις 25 Μαρτίου κατέστρεψε την πίστα και τις υποδομές της βάσης T-4, στέλνοντας, σύμφωνα με περιφερειακό αξιωματούχο πληροφοριών, «ένα σκληρό μήνυμα ότι το Ισραήλ δεν θα αποδεχθεί την τουρκική παρουσία» (Reuters).
Οι Times of Israel σημειώνουν ότι το Ισραήλ ανησυχεί ιδιαίτερα για την πιθανότητα η Τουρκία να αποκτήσει έλεγχο του συριακού εναέριου χώρου, κάτι που θα περιόριζε την ικανότητά του να διεξάγει επιχειρήσεις κατά ισλαμιστικών ομάδων ή άλλων απειλών κοντά στα σύνορά του.
Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ δεν επιθυμεί τη σύγκρουση, αλλά «δεν θα επιτρέψει στη Συρία να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, ως βάση επίθεσης» (Times of Israel).
Ο ρόλος του Τραμπ και η αμερικανική αποχώρηση
Η απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία, που σήμερα ανέρχονται σε περίπου 2.000 άνδρες, δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς ο πρόεδρος έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι η Συρία «δεν είναι ο πόλεμός μας».
Το NBC News ανέφερε ότι το Πεντάγωνο έχει εκπονήσει σχέδια για πλήρη αποχώρηση εντός 30, 60 ή 90 ημερών, κατόπιν οδηγιών του Τραμπ.
Η αποχώρηση αυτή προκαλεί ανησυχίες στο Ισραήλ, καθώς οι αμερικανικές δυνάμεις στη βόρεια και ανατολική Συρία διαδραματίζουν σταθεροποιητικό ρόλο, περιορίζοντας την τουρκική επιρροή και υποστηρίζοντας τις κουρδικές δυνάμεις (SDF).
Το Middle East Eye αναφέρει ότι η τύχη των Κούρδων, βασικών συμμάχων των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους, παραμένει αβέβαιη χωρίς την αμερικανική παρουσία (Middle East Eye).
Το Ισραήλ θεωρεί τους Κούρδους σημαντικό σύμμαχο και ανησυχεί ότι η τουρκική προώθηση θα αποδυναμώσει τη θέση τους, ενισχύοντας παράλληλα ισλαμιστικές οργανώσεις όπως η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), που υποστηρίζεται από την Τουρκία (The Atlantic).
Διπλωματικές προσπάθειες και διαμεσολάβηση
Ο Τραμπ έχει προσφερθεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας για να αποφευχθεί η κλιμάκωση.
Σε συνάντηση με τον Νετανιάχου στις 7 Απριλίου, δήλωσε ότι έχει «εξαιρετικές σχέσεις» με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και πιστεύει ότι μπορεί να επιλύσει τις διαφορές, ζητώντας από το Ισραήλ να είναι «λογικό».
Ωστόσο, η προσφορά αυτή δεν καθησυχάζει το Ισραήλ, ιδιαίτερα λόγω της φιλικής στάσης του Τραμπ προς τον Ερντογάν.
Παράλληλα, Τουρκία και Ισραήλ έχουν ξεκινήσει τεχνικές συνομιλίες για την αποτροπή συγκρούσεων στη Συρία, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και του Αζερμπαϊτζάν.
Σύμφωνα με το Middle East Eye, οι συνομιλίες που διεξήχθησαν στο Μπακού επικεντρώθηκαν στη δημιουργία ενός μηχανισμού αποτροπής συγκρούσεων, παρόμοιου με αυτόν που είχε το Ισραήλ με τη Ρωσία.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, ο Κούρδος γενίτσαρος Χακάν Φιντάν, δήλωσε ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί αντιπαράθεση, αλλά οι ισραηλινές επιθέσεις υπονομεύουν τη σταθερότητα του νέου συριακού καθεστώτος.
Τουρκικές φιλοδοξίες και Ερντογάν
Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ και υποστηρικτής της νέας συριακής κυβέρνησης υπό τον Αχμάντ αλ-Σαράα (γνωστό και ως Αμπού Μοχάμαντ αλ-Γκολάνι), επιδιώκει να εδραιώσει τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη.
Το Haaretz αναφέρει ότι η Άγκυρα ανησυχεί για τις ισραηλινές επιθέσεις και τη στήριξη του Ισραήλ στους Κούρδους και τη μειονότητα των Δρούζων στη Συρία, που θεωρούνται εμπόδια για την ανοικοδόμηση της χώρας υπό τουρκική επιρροή.
Ο Ερντογάν, παρά τη φλογερή ρητορική του κατά του Ισραήλ, φαίνεται να επιλέγει πιο προσεκτική στάση στη Συρία για να διατηρήσει καλές σχέσεις με την κυβέρνηση Τραμπ, σύμφωνα με την Jerusalem Post.
Κίνδυνοι και γεωπολιτικές συνέπειες
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία θεωρείται από το Ισραήλ ως κίνδυνος που θα δημιουργήσει κενό εξουσίας, το οποίο η Τουρκία είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί.
Το Economist σημειώνει ότι η Τουρκία και το Ισραήλ, ως δύο από τις ισχυρότερες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, ανταγωνίζονται για επιρροή στη Συρία, με την Άγκυρα να σχεδιάζει την ανάπτυξη αντιαεροπορικών συστημάτων και drones σε συριακές βάσεις πριν από τις ισραηλινές επιθέσεις (Economist, 07/04/2025).
Το Ισραήλ ανησυχεί επίσης για την ενίσχυση της HTS, η οποία, με την τουρκική υποστήριξη, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε απειλή παρόμοια με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο (The Atlantic, 19/04/2025).
Επιπρόσθετα, δημοσιεύματα στο «X» αντικατοπτρίζουν την ανησυχία του Ισραήλ, με αναρτήσεις να επισημαίνουν ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ θα αφήσει το Ισραήλ μόνο του έναντι της τουρκικής επιρροής και θα αποδυναμώσει τους Κούρδους, βασικούς συμμάχους στην περιοχή.
Το Ισραήλ έχει ήδη προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στη διάταξη ξένων δυνάμεων στη Συρία, ιδιαίτερα η εγκατάσταση τουρκικών βάσεων στην Παλμύρα, θα θεωρηθεί «παραβίαση εμπιστοσύνης».
Συμπέρασμα: Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την επικείμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία ως σοβαρή απειλή για την ασφάλειά του, καθώς ενισχύει τις δυνατότητες της Τουρκίας να κυριαρχήσει στη Συρία.
Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, οι διπλωματικές συνομιλίες και οι πιέσεις προς την Ουάσιγκτον αντικατοπτρίζουν την αποφασιστικότητα του Ισραήλ να αποτρέψει την τουρκική επέκταση.
Παρά την προσφορά του Τραμπ για διαμεσολάβηση, η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την αμερικανική δέσμευση και η φιλοτουρκική στάση του προέδρου περιπλέκουν την κατάσταση, καθιστώντας τη Συρία πεδίο έντονου γεωπολιτικού ανταγωνισμού.
