Η Ρώμη (Ιταλία), η Βαρκελώνη (Ισπανία) και η Αθήνα (Ελλάδα) έχουν «κουραστεί» από τους τουρίστες. Ενώ η πανδημία του Covid-19 προσέφερε μια «ξεκούραση» σε πολλούς ντόπιους από τις ορδές των ταξιδιωτών που συνήθως γεμίζουν τους δρόμους, οι «ενοχλητικοί τουρίστες» τους «σπάνε και πάλι τα νεύρα», όπως γράφει το Politico.
Τόσο πολύ, που ντόπιοι και ακτιβιστές έχουν βγει στους δρόμους σε διάφορες πόλεις της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, ορισμένοι «οπλισμένοι» με… νεροπίστολα και αυτοκόλλητα που λένε στους επισκέπτες να πάνε στα σπίτια τους.
Οι διαμαρτυρόμενοι υποστηρίζουν ότι ο υπερτουρισμός ανεβάζει τις τιμές των κατοικιών, επιταχύνει τον εξευγενισμό και κάνει τα ήδη περιορισμένα αποθέματα νερού να χειροτερεύουν.
Σε αστικά κέντρα που πλήττονται από την ξηρασία, όπως η Βαρκελώνη, οι τουρίστες καταναλώνουν σημαντικά περισσότερο νερό από τον μέσο κάτοικο. Στην άνυδρη Σικελία, ορισμένες πόλεις έχουν αρχίσει να διώχνουν τους τουρίστες λόγω της λειψυδρίας.
Οι κυβερνήσεις, από την πλευρά τους, είναι λιγότερο διατεθειμένες να εφαρμόσουν βιώσιμα μέτρα. Για πολλές χώρες της ΕΕ, ιδίως αυτές της νότιας Ευρώπης, ο τουρισμός αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας τους: 11,3% για την Κροατία και μεταξύ 6% και 8% για την Πορτογαλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία, σύμφωνα με ανάλυση της Allianz.
Αφού η πανδημία σχεδόν σταμάτησε τον τουρισμό για δύο χρόνια, οι άνθρωποι που ήθελαν να ταξιδέψουν ξεκίνησαν τον λεγόμενο «τουρισμό εκδίκησης» ή «ταξίδια εκδίκηση» – αποκομίζοντας τα ταξίδια που είχαν χάσει.
Εν μέρει λόγω του τουρισμού, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα – που επί μακρόν ήταν οι ουραγοί μεταξύ των μεγάλων οικονομιών της Ευρώπης – ξεπέρασαν τις επιδόσεις της υπόλοιπης ΕΕ το 2023. Ενώ το ΑΕΠ σε όλο το μπλοκ αυξήθηκε κατά 0,5%, οι οικονομίες της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας σημείωσαν ποσοστά άνω του 2%.
«Αυτό που βλέπουμε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι αυτό που αρχίσαμε να βλέπουμε και πριν από την πανδημία», δήλωσε στο POLITICO η Sandra Carvão, διευθύντρια πληροφοριών αγοράς, πολιτικών και ανταγωνιστικότητας στην υπηρεσία τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών.
«Ήδη από τότε, είδαμε ένα κίνημα και διαμαρτυρίες κατά του τουρισμού σε προορισμούς, και τις βλέπουμε να επιστρέφουν», είπε.
Αύξηση της θερμοκρασίας και… εξάντληση της ψυχραιμίας
Προς τα τέλη Ιουλίου, περίπου 20.000 ακτιβιστές κατά του τουρισμού συγκεντρώθηκαν στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα, απαιτώντας την αλλαγή ενός τουριστικού μοντέλου που, όπως λένε, βλάπτει τις Βαλεαρίδες Νήσους, των οποίων τα τρία κύρια νησιά είναι η Μαγιόρκα, η Μινόρκα και η Ίμπιζα.
Το 2023, ο συνολικός αριθμός των τουριστών στα νησιά ανήλθε σε 14,4 εκατομμύρια – ένα συντριπτικό ποσό για τα νησιά που έχουν συνολικό πληθυσμό περίπου 1,2 εκατομμυρίων κατοίκων όλο το χρόνο.
Στη Βαρκελώνη, ακτιβιστές ψέκασαν ξένους επισκέπτες με πιστόλια νερού ως διαμαρτυρία. Ο υπουργός Τουρισμού της Ισπανίας καταδίκασε τη δράση αυτή, λέγοντας ότι δεν αντιπροσωπεύει την κουλτούρα φιλοξενίας της χώρας. Σε δρόμους και δημόσιους χώρους σε όλη την Ισπανία, αυτοκόλλητα και γκράφιτι αναφέρονται σε «guiris», έναν ήπια υποτιμητικό όρο της καθομιλουμένης για τους τουρίστες που έχουν πρόβλημα να σεβαστούν τους τοπικούς νόμους και την κουλτούρα.
Παρόμοιες αντιτουριστικές διαμαρτυρίες έχουν πραγματοποιηθεί αυτό το καλοκαίρι σε πόλεις σε όλη την Ισπανία, μεταξύ άλλων στη Μαδρίτη, τη Μάλαγα, τη Γρανάδα και το Αλικάντε αλλά και στην Ελλάδα.
Οι πόλεις καταπολεμούν τον υπερτουρισμό με πρόστιμα, τέλη και απαγορεύσεις
Ορισμένες έχουν εφαρμόσει μικρότερους κανόνες για να αποτρέψουν τους τουρίστες: απαγορεύονται οι selfies σε περιοχές της ιταλικής πόλης Portofino, απαγορεύεται το κάθισμα στα Ισπανικά Σκαλιά στη Ρώμη, απαγορεύονται τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας ή στη Σαντορίνη της Ελλάδας και απαγορεύονται οι σαγιονάρες στο Cinque Terre.
Στη Βενετία, οι αρχές εισήγαγαν ένα συμβολικό τέλος εισόδου 5 ευρώ για να περιορίσουν τον αριθμό των τουριστών. Το μέτρο, ωστόσο, απέτυχε, και έφερε αντίθετα περαιτέρω διαμαρτυρίες από τους ντόπιους που ισχυρίστηκαν ότι η πόλη έχει μετατραπεί σε θεματικό πάρκο.
Κάποιοι ποντάρουν σε μεγαλύτερα μέτρα, σε μια προσπάθεια να αποφύγουν τις χειρότερες επιπτώσεις από τις εκρηκτικές ελλείψεις κατοικιών στην Ευρώπη. Την τελευταία δεκαετία, τα Κανάρια Νησιά, μαζί με τις πόλεις του Βερολίνου και της Λισαβόνας, έχουν εγκρίνει παρόμοια μέτρα
Σύμφωνα με την Carvão, μια επιτυχημένη στρατηγική για τον τουρισμό πρέπει να εστιάζει στην ισορροπία των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων και πρέπει να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο της ζήτησης καθώς και τη φέρουσα ικανότητα του προορισμού (όσον αφορά το μέγεθος της πόλης, τις υποδομές ή τους πόρους).
Η Carvão ανέφερε το Άμστερνταμ ως παράδειγμα πόλης που βρίσκεται σε καλό δρόμο για να θέσει υπό έλεγχο τον τουρισμό.
Η πόλη, η οποία έχει αποκτήσει τη φήμη της πρωτεύουσας των πάρτι της Ευρώπης, απαγόρευσε το κάπνισμα χόρτου στη συνοικία των κόκκινων φώτων και ξεκίνησε εκστρατεία αποχής με στόχο νέους και… «θορυβώδεις» Βρετανούς που επισκέπτονται το Άμστερνταμ μόνο για να διασκεδάσουν. Πρόσφατα, ανακοίνωσε επίσης την απαγόρευση της κατασκευής νέων ξενοδοχείων.
Σε αντίθεση με άλλους προορισμούς που περιορίζουν τους ταξιδιώτες, ορισμένοι έχουν επιλέξει μια πιο ανοιχτή προσέγγιση: Η Κοπεγχάγη προσφέρει ανταμοιβές για να ενθαρρύνει τη φιλική προς το κλίμα συμπεριφορά των τουριστών. Όσοι κάνουν ποδήλατο, χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή συλλέγουν σκουπίδια στην πόλη μπορούν να κερδίσουν από ένα δωρεάν καφέ μέχρι δωρεάν είσοδο σε ένα μουσείο.
