Οι εχθροπραξίες μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν έχουν ενταθεί μετά από μια φονική επίθεση μαχητών στην αμφισβητούμενη περιοχή του Κασμίρ, η οποία στοίχισε τη ζωή σε είκοσι έξι ανθρώπους.
Το Νέο Δελχί κατηγόρησε τον γείτονά του για την επίθεση, αλλά το Ισλαμαμπάντ αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή.
Το περιστατικό πυροδότησε μια σειρά μικρότερων στρατιωτικών συγκρούσεων κατά μήκος των συνόρων της Ινδίας, και η ινδική κυβέρνηση διέταξε όλους τους Πακιστανούς επισκέπτες να εγκαταλείψουν τη χώρα μέχρι τις 29 Απριλίου.
Επιπλέον, απείλησε να μπλοκάρει ή να εκτρέψει τις παροχές νερού από το σύστημα του ποταμού Ίνδους, που στηρίζει το 80% της πακιστανικής γεωργίας.
Η Συνθήκη για τα ύδατα του Ινδού Ποταμού – με τη διαμεσολάβηση της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Σεπτέμβριο του 1960 – καθόρισε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του Πακιστάν και της Ινδίας σχετικά με τη χρήση των νερών του ποταμού Ινδού.
Η συμφωνία άντεξε στο χρόνο και αποτελεί σπάνιο παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ δύο ιδεολογικά αντίθετων εθνών.
Η μονομερής αναστολή της συνθήκης από την Ινδία χαρακτηρίζεται από το Πακιστάν ως «πράξη πολέμου».
Οι υπολογισμοί
Γεωπολιτικοί αναλυτές θεωρούν την κίνηση «υπολογισμένη» – οποιαδήποτε εκτροπή των παροχών νερού προς το Πακιστάν θα μπορούσε να προκαλέσει λιμό και κοινωνική αναταραχή σε μια ήδη ασταθή περιοχή.
Η εσωτερική αναταραχή έχει ενταθεί μετά τη σύλληψη του πρώην Πρωθυπουργού Imran Khan με κατηγορίες διαφθοράς.
Η σύλληψη, ίσως όχι τυχαία, πραγματοποιήθηκε λίγο αφότου ο Khan κατηγόρησε υψηλόβαθμο στέλεχος της Υπηρεσίας Πληροφοριών (ISI) ότι σχεδίασε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.
Η σύλληψη του Khan προκάλεσε διαδηλώσεις το 2023 από υποστηρικτές του σε όλη τη χώρα.
Το Πακιστάν βρίσκεται έκτοτε σε πολιτικό χάος, ενώ αντιμετωπίζει ήδη μια καταστροφική κρίση πληθωρισμού.
Η απώλεια των υδάτινων πόρων πιθανότατα θα οδηγούσε τη χώρα σε άμεση κατάρρευση.
Αν και η Ινδία δεν διαθέτει την υποδομή να μπλοκάρει πλήρως τους ποταμούς, έχει τη δυνατότητα να μειώσει σημαντικά τις ροές προς το Πακιστάν ή να εκτρέψει μεγάλο μέρος του νερού σε αποθηκευτικούς χώρους.
Έχει επίσης απειλήσει να σταματήσει τη διαμοίραση κρίσιμων δεδομένων ροής νερού, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έλλειψη έγκαιρης ειδοποίησης για πλημμύρες, καταστρέφοντας μεγάλες γεωργικές εκτάσεις.
Η πιθανότητα αντιποίνων
Η υπαρξιακή απειλή που αντιπροσωπεύει αυτή η εξέλιξη για την πακιστανική κυβέρνηση ανοίγει τον δρόμο για αντίποινα που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδιανόητα.
Πυρηνικά όπλα είναι πράγματι «στο τραπέζι».
Αναλυτές λένε πως η χρήση της φράσης από το Πακιστάν «πλήρες φάσμα εθνικής ισχύος» σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να φτάσει σε οποιοδήποτε άκρο – συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πυρηνικών όπλων.
Το λιγότερο, ο πακιστανικός στρατός δεν θα διστάσει να πλήξει οποιαδήποτε υποδομή που χρησιμοποιείται από την Ινδία για να ανακόψει τα νερά των ποταμών Ίνδους.
Ένας άλλος αρνητικός παράγοντας είναι η εμφανής υπεροχή της Ινδίας σε στρατιωτική ισχύ.
Ο στρατός της Ινδίας και οι έφεδρες δυνάμεις της είναι διπλάσιες σε μέγεθος από αυτές του Πακιστάν.
Διαθέτει επίσης διπλάσια αεροπορική δύναμη, διπλάσια άρματα μάχης και πολύ μεγαλύτερο ναυτικό με αρκετά πυρηνικά υποβρύχια.
Η διαφορά ισχύος ενδέχεται να ωθήσει το Πακιστάν να χρησιμοποιήσει αμέσως πυρηνικά όπλα για να εξισώσει τις πιθανότητες ή να εξασφαλίσει την αμοιβαία καταστροφή της Ινδίας σε έναν πόλεμο που γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κερδίσει.
Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος πυρηνικής ανταλλαγής είναι εξαιρετικά υψηλός.
Ισορροπία δυνάμεων
Υπολογίζεται ότι το Πακιστάν διαθέτει τουλάχιστον 170 πυρηνικά όπλα διαφόρων αποδόσεων.
Όλα έχουν εμβέλεια κάτω των 2000 χιλιομέτρων, αλλά επαρκούν για να εξαφανίσουν όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ινδίας.
Το Πακιστάν ακολουθεί πολιτική «πρώτης χρήσης», δηλαδή διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει πρώτο πυρηνικά σε πόλεμο με αντίπαλο που διαθέτει επίσης πυρηνικά.
Το οπλοστάσιο της Ινδίας είναι συγκρίσιμο, με τουλάχιστον 164 πυρηνικά όπλα, αν και πολλά έχουν μεγαλύτερη απόδοση και εμβέλεια.
Μια πυρηνική ανταλλαγή ή ένας πλήρης πόλεμος ενέχει επίσης τον κίνδυνο εμπλοκής της Κίνας, που επίσης διαθέτει πυρηνικά.
Η Κίνα και το Πακιστάν έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική τους συνεργασία τα τελευταία χρόνια.
Τον Φεβρουάριο, η Κίνα «επαναβεβαίωσε την ισχυρή της στήριξη στο Πακιστάν στην υπεράσπιση της εθνικής του κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας, και τη στήριξή της στις προσπάθειες του Πακιστάν για την ασφάλεια, σταθερότητα, ανάπτυξη και ευημερία».
Οι τρεις χώρες μαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η ραδιενεργός μόλυνση θα προκαλούσε καταστροφές στο μεγαλύτερο μέρος του Νότιου Ειρηνικού.
Αν και οι θεωρίες περί «πυρηνικού χειμώνα» θεωρούνται υπερβολικές και η ραδιενέργεια από πυρηνικά όπλα τείνει να υποχωρεί σε ασφαλή επίπεδα μέσα σε τρεις εβδομάδες, σύμφωνα με μελέτες του αμερικανικού στρατού, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και στις προμήθειες τροφίμων στην Ανατολή θα ήταν καταστροφικές, οδηγώντας σε μακροπρόθεσμη διεθνή κρίση.
