Δεν καταδικάστηκε κανείς για τη δολοφονία γιατί θεωρήθηκε ότι ενήργησαν βάσει των πολιτιστικών πεποιθήσεων τους
Ίσως για την αρχαιότητα, τον Μεσσαίωνα ή την προκολομβιανή περίοδο η ιστορία που θα διαβάσετε ήταν κάτι σύνηθες. Συνέβη όμως το 1960 στη Χιλή. Ένα 5χρονο παιδί θυσιάστηκε για να σταματήσουν οι φυσικές καταστροφές που έπλητταν την χώρα της Νοτίου Αμερικής. Η θυσία έγινε μάλιστα κατόπιν υπόδειξης… μάγισσας.
H Χιλή είχε χτυπηθεί στις 22 Μαΐου 1960 από τον ισχυρότερο σεισμό που έχει καταγραφεί στην ιστορία. 9,5 ρίχτερ συγκλόνισαν τη χώρα και κυριολεκτικά μεταμόρφωσε τη γεωγραφία της. Πόλεις ισοπεδώθηκαν, χωριά εξαφανίστηκαν κι ένα τεράστιο τσουνάμι σάρωσε την ακτογραμμή. Περίπου 2.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους. Για αρκετό διάστημα οι ισχυροί μετασεισμοί ταρακουνούσαν τη Χιλή ενώ στις 24 Μαΐου εξερράγη το ηφαίστειο Πουιέουε.
Οι πανίσχυροι μάτσι
Στις φτωχές αγροτικές περιοχές της χώρας η κατάσταση ήταν τραγική και οι σε μεγάλο βαθμό αναλφάβητοι κάτοικοι θεωρούσαν πως οι φυσικές καταστροφές είναι αποτέλεσμα της οργής του Θεού ο οποίος πρέπει με κάποιο τρόπο να εξευμενιστεί.
Στις περιοχές αυτό οι γιατροί-μάγοι, γνωστοί ως μάτσι, ήταν ακόμα σεβαστοί και δημοφιλής. Έκαναν ακόμα τις παραδοσιακές τελετές των ιθαγενών Μαπούτσε και έδιναν σκευάσματα με βότανα στους ασθενείς. Οι μάτσι επηρέαζαν τις κοινωνίες σε κάθε επίπεδο και αποκτούσαν ιδιαίτερη δύναμη σε περίοδο κρίσεων.
«Μεγάλες αμαρτίες, μεγάλη θυσία»
H Λουίσα Μαρία Ναμουνκούρα Ανιέν ήταν γνωστή μάτσι στην περιοχή της Λα Αραουκάνια. Υποστήριξε ότι είδε ένα όραμα στο οποίο της ζητήθηκε να γίνει μια ανθρωποθυσία έτσι αποκατασταθεί η ισορροπία στον κόσμο των Μαπούτσε. Ήταν μια κίνηση αμοιβαιότητας με τη φύση και έτσι θα ηρεμούσε η θάλασσα και οι σεισμοί θα σταματούσαν.
«Για ένα μεγάλο κακό χρησιμοποιούμε ένα πολύ μεγάλο φάρμακο. Τα ζώα είναι πολύ μικρά. Οι κατακλυσμοί είναι τιμωρίες για τις αμαρτίες των ανθρώπων. Οι θυσίες των ζώων μπορούν να ηρεμήσουν τους σεισμούς αλλά τώρα οι αμαρτίες είναι πολύ μεγάλες για να πληρωθούν με κανονικές θυσίες» εξήγησε.
Μάρτυρες θα αναφέρουν ότι το απόγευμα της 5ης Ιουνίου 1960 η μάτσι ήπιε μουντάι (αλεσμένο καλαμπόκι με αλκοόλ) κι κοιμήθηκε ενώ γύρω της χόρευαν άνδρες. Όταν ξύπνησε πως η απάντηση στο πώς θα σταματήσει η καταστροφή ήταν η θυσία ενός παιδιού. «Δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ μικρό ούτε πολύ μεγάλο και να μην το έχουν αναθρέψει οι γονείς του» τόνισε.
Το θύμα
Επιλέχθηκε ο 6χρονος Λουίς Παϊνεκούρ Παϊνεκούρ. Τον είχε μεγαλώσει ο παππούς τους καθώς η μητέρα του δούλευε ως υπηρέτρια στο Σαντιάγο και ήταν αγνώστου πατρός. Όταν το παιδί εντοπίστηκε εξήγησαν στον παππού Χουάν Χοσέ Παϊνεκούρ Παϊνέο τι έπρεπε να γίνει. Αυτός συμφώνησε και οδήγησε μάλιστα ο ίδιος τον 6χρονο στο σημείο που θα θυσιαζόταν.
Η τελευτή έγινε σε έναν βράχο κοντά στη θάλασσα επτά χιλιόμετρα νότια του Πουέρτο Σααβέδρα. Για το τι ακριβώς συνέβη υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη υποστηρίζει ότι αφού ολοκληρώθηκε η τελετή απλά πέταξαν το παιδί, από μεγάλο ύψος, στον ωκεανό και χάθηκε για πάντα. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή ακολουθήθηκε το αρχαίο εθιμοτυπικό των ανθρωποθυσιών. Σκότωσαν τον 6χρονο με μαχαίρι και του έβγαλαν την καρδιά πριν την πετάξουν, μαζί με το άψυχο σώμα του, στον Ειρηνικό. Ανεξάρτητα από το πως έγινε είναι ιστορικά τεκμηριωμένο ότι η θυσία του Λουίς πραγματοποιήθηκε.
«Θεωρούσαν ότι εκπλήρωσαν ένα καθήκον»
Λίγες μέρες μετά την περιοχή βρέθηκε ο καθηγητής Εριμπέρτο Μανκιλέφ. Ένα παιδί τον πλησίασε και του είπε ότι του έκλεψαν τ’ άλογα. «Μου τα πήραν και τα έφαγαν σε μια τελετή στην σκότωσαν κι ένα αγόρι» υποστήριξε. Ο Μανκιλέφ απευθύνθηκε στην αστυνομία η οποία διεξήγαγε έρευνα. Οι κάτοικοι εξήγησαν με λεπτομέρειες και όμως τονίζει ένας αστυνομικός «δεν έδειχναν ούτε να το έχουν μετανιώσει, ούτε να αμφιβάλουν γι΄αυτό. Μπορώ να πω ότι ήταν ικανοποιημένοι θεωρώντας ότι εκπλήρωσαν ένα καθήκον»
Αθώοι
Το θέμα έφτασε στον Τύπο της Χιλής και προκλήθηκε οργή σε ολόκληρη τη χώρα. Πολλοί από εκείνους που συμμετείχαν στην τελετή δέχθηκαν επιθέσεις και χρειάστηκαν αστυνομική προστασία.
Η μάτσι, η αδελφή της Χουάνα (η οποία θυσίασε το παιδί) και ο παππούς του παιδιού συνελήφθησαν. Ακολούθησε δίκη με μια ετυμηγορία που προκάλεσε έκπληξη. Το δικαστήριο αθώωσε τους κατηγορουμένους καθώς όπως τόνισε «η θυσία του παιδιού ήταν ουσιαστικά η υλοποίηση μια πολιτιστική πρακτικής που έγινε χωρίς ελεύθερη βούληση αλλά υποκινήθηκε από την ακαταμάχητη δύναμη των προγονικών εθίμων. Δεν υπήρξε εγκληματική ευθύνη καθώς το κίνητρο των συμμετεχόντων ήταν είτε ο φόβος, είτε η πίστη σε αυτό που έκαναν».
Επίλογος
Ανθρωπολόγοι επιχειρηματολόγησαν υπέρ της απόφασης λέγοντας ότι για τους Μαπούτσε η θυσία ενός παιδιού, μετά από τεράστιες φυσικές καταστροφές, ήταν η λογική απάντηση για να επανέλθει η ισορροπία. Στην κοσμοθεωρία τους πίστευαν ότι ήταν αυτό που έπρεπε να γίνει. Από την άλλη υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η δολοφονία ενός παιδιού δεν μπορεί να μένει ατιμώρητοι και να «τρέφει» δεισιδαιμονίες και απάνθρωπες πολιτιστικές πρακτικές. Το 2017 παρουσιάστηκε η παράσταση «Παϊνεκούρ» στο οποίο τέσσερις φοιτητές νομικής καλούνται να μελετήσουν την υπόθεση και να λειτουργήσουν ως υπερασπιστές και κατήγοροι.
