Απόφαση «βόμβα» του ΣτΕ θέτει νέα δεδομένα για τις αδειοδοτικές διαδικασίες των επενδύσεων ΑΠΕ σε περιοχές Natura αλλά και σε κοντινές περιοχές που ενδέχεται να τις επηρεάζουν. Με την απόφαση 556/2025, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε ότι κατά τη διαδικασία έγκρισης της απόφασης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΠΗΕ) μιας επένδυσης «μαμούθ» στη Βόρεια Ελλάδα (εντός δύο περιοχών Natura, αλλά και έξω από αυτές), υπήρξαν τυπικές και ουσιαστικές πλημμέλειες, ιδίως ως προς την αιτιολόγηση της απουσίας επιβλαβών συνεπειών για τις περιοχές Natura. Γι΄ αυτό ακύρωσε την ΑΕΠΟ του έργου.
Καθοριστικό ρόλο για την απόφαση του ΣτΕ, έπαιξε η αρνητική γνωμοδότηση του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης, ο οποίος εξέφρασε σαφείς αντιρρήσεις για το έργο. Ωστόσο, η αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΕΝ δεν αιτιολόγησε επαρκώς την επιλογή της να μην λάβει υπόψη τις αντιρρήσεις του φορέα και να προχωρήσει στην έκδοση και αργότερα στην τροποποίηση της ΑΕΠΟ. Η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας εκτιμάται ότι θα έχει συνέπειες στις μελλοντικές αδειοδοτήσεις επενδύσεων αλλά πιθανώς και σε έργα που έχουν ήδη λάβει περιβαλλοντικούς όρους από το ΥΠΕΝ δίχως να ληφθεί υπόψη η γνώμη του αρμόδιου Φορέα.
Επίσης, το ΣτΕ υπογράμμισε ότι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή οδηγία 92/43/ΕΟΚ, οποιοδήποτε έργο ενδέχεται να επηρεάσει έναν προστατευόμενο τόπο Natura πρέπει να υποβάλλεται σε δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων, η οποία πρέπει να βασίζεται στις καλύτερες διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις.
Η εκτίμηση αυτή οφείλει να λαμβάνει υπόψη όλες τις πτυχές του έργου, ακόμη κι αν το έργο βρίσκεται εκτός της προστατευόμενης περιοχής, εφόσον ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στους στόχους διατήρησής της. Να σημειωθεί ότι η δέουσα εκτίμηση στην Ελλάδα εφαρμόζεται στρεβλά (ως μέρος της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων) και στοχεύει στην εκτίμηση των επιπτώσεων ενός έργου ή μιας δραστηριότητας στα είδη ή και στους οικοτόπους των περιοχών Natura.
Τι λέει η απόφαση του ΣτΕ
Η αδειοδοτούσα αρχή του ΥΠΕΝ επέτρεψε την εγκατάσταση των επίμαχων φωτοβολταϊκών πάρκων εντός των δύο επίμαχων περιοχών Natura 2000 και σε απόσταση 15 χλμ. από επίσης προστατευόμενη περιοχή, μολονότι υφίστανται εύλογες αμφιβολίες ως προς την απουσία επιβλαβών συνεπειών στις συγκεκριμένες περιοχές, κατά παράβαση των αρχών πρόληψης και προφύλαξης. «Και τούτο, διότι ο κατά νόμον αρμόδιος Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης γνωμοδότησε αρνητικά για το έργο.
Οι διατυπωθείσες με ορισμένο και συγκεκριμένο τρόπο αντιρρήσεις του Φορέα Διαχείρισης ουδόλως αντικρούονται από τη Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
Η παράλειψη ειδικής αιτιολογήσεως εκ μέρους των οργάνων της Διοίκησης ως προς τα ζητήματα που έθεσε ο Φορέας Διαχείρισης δεν θεραπεύθηκε ούτε μεταγενεστέρως, στο στάδιο της τροποποίησης της ΑΕΠΟ», αναφέρει η απόφαση του ΣτΕ και καθώς η προσβαλλόμενη πράξη δεν αιτιολογείται νομίμως ως προς τα ζητήματα που έθεσε η γνωμοδότηση του Φορέα, πρέπει σύμφωνα με τους δικαστές να ακυρωθεί.
Το έργο και η γνωμοδότηση του Φορέα
Η ΑΕΠΟ που ακυρώθηκε αφορά φωτοβολταϊκό πάρκο το οποίο είχε χωροθετηθεί εντός των περοχών του δικτύου Natura “Κορυφές όρους Μενοίκιον – Όρος Κούσκουρας – Ύψωμα – Σπήλαιο Πελαδέ” και “Κοιλάδα Τιμίου Προδρόμου – Μενοίκιον”. Αποτελείται από δύο εγκαταστάσεις συνολικής ισχύος 311,4 MW και συνολικά περίπου 580.000 ηλιακά πάνελ, τα οποία θα καταλάμβαναν μια έκταση περίπου 4.100 στρεμμάτων.
Για τη λειτουργία τους θα έπρεπε να γίνει διάνοιξη δρόμων για τη διέλευση των φορτηγών του εργοταξίου και επέκταση δικτύου ηλεκτροδότησης. Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Φορέα, οι προαναφερόμενες ενέργειες θα είχαν ως συνέπεια την διατάραξη των φυσικών περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής, την αλλοίωσης των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών, τη διατάραξης της φυσικής ισορροπίας των υδρολογικών συνθηκών κλπ.
