Ο πετεινός της νίκης, το έμβλημα της Γαλλίας, που βλέπουμε συχνά στα στάδια όταν αγωνίζεται η Εθνική ομάδα των Γάλλων έλκει την καταγωγή του από την πόλη της Αρχαίας Φώκαιας.
Από τη Νέα Φώκαια, μικρή πολίχνη σε απόσταση δώδεκα χιλιομέτρων προς βορρά, που τη δημιούργησαν περί τον 13ο αιώνα οι Έλληνες της Παλαιάς Φώκαιας για να εκμεταλλευτούν τα μεταλλεύματα στυπτηρίας που βρίσκονται εκεί κοντά, προέρχεται, όπως μπόρεσα να υποστηρίξω, το όμορφο ανάγλυφο με τον πετεινό που φυλάσσεται σήμερα στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, ενώ εκμαγείο του παρέδωσαν οι Φωκιανοί στη Μασσαλία, κατά τον εορτασμό για τα 3.000 χρόνια από την ίδρυσή της. Δεν μπόρεσα μέχρι στιγμής να αποφασίσω αν φτιάχτηκε στην Παλαιά Φώκαια, την Κύμη ή τη Μυτιλήνη. Είναι έργο του 2ου ή του 3ου αιώνα π.Χ. Η περήφανη στάση του, το γεγονός ότι είναι στολισμένος με κλαδί δάφνης και κορδέλα που ανεμίζει υποδεικνύουν ότι πρόκειται για τον πετεινό της νίκης. Δεν είναι βέβαια ο πρόγονος του γαλατικού κόκορα, αλλά είναι παράξενο που βρέθηκε ακριβώς κοντά στη μητρόπολη της Μασσαλίας. Τον θεώρησα καλό οιωνό για τις εργασίες μας και για την επιστροφή της γαλλικής επιστήμης στην παλιά εστία αρχαίου πολιτισμού που την έθρεψε.
Σύμφωνα με το diaspora-grecque ο Φελίξ Σαρτιώ, Γάλλος αρχαιολόγος και µηχανικός, ήταν ο πρώτος που οργάνωσε αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αρχαία Φώκαια για περίπου δύο χρόνια (1913-1914). «L’Archéologie française en Asie Mineure et l’expansion allemande, 1918.»
… πρέπει να σας πω δυο λόγια για τον περίφημο πετεινό, που εκμαγείο του είχαν προσφέρει στη Μασσαλία οι δημογέροντες της Φώκαιας για τις εορταστικές εκδηλώσεις του 1899. Είναι το εκμαγείο που θαυμάσατε όλοι στον προθάλαμο του αρχαιολογικού μουσείου. Πρόκειται για ωραία μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο μεγάλο πετεινό, που στέκεται όρθιος, με κλαδί δάφνης και κορδέλα να ανεμίζει, στη στάση του πετεινού της νίκης. Σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης. Η προέλευσή της ήταν εντελώς αβέβαιη, αλλά μπόρεσα να προσδιορίσω από πού προέρχεται: προέρχεται από το πόλισμα, για το οποίο σας μίλησα λίγο πριν και είχε ιδρυθεί εκεί κοντά, κατά τον 13ο αιώνα, για την εκμετάλλευση της στυπτηρίας. Ήταν ενσωματωμένη στον τοίχο οικίας και στάλθηκε στη Σμύρνη το 1872 από κάποιον κάτοικο της πόλης, με τον οποίο μπόρεσα να μιλήσω και να μάθω τι είχε να μου πει. Πρόκειται για έργο του 3ου ή του 2ου αιώνα π.Χ. Πώς και πότε έφτασε σε αυτή τη μικρή πόλη; Είναι έργο καλλιτέχνη της Φώκαιας, της Κύμης ή της Μυτιλήνης; Τα σημεία αυτά μένει να διευκρινιστούν.
