Ντοκουμέντο: Η πρώτη ανασκαφή στον λόφο Καστά έγινε το 1964-Τι έκανε 50 ολόκληρα χρόνια το ανίκανο ελληνικό κράτος; Έρχονται αποκαλύψεις για τις «μούφες» του ψυχάκια Σαμαρά

50 χρόνια γνώριζε το ανίκανο ελλαδικό κράτος τον τάφο στην Αμφίπολη. Αν έχει συληθεί είναι αποκλειστικά υπεύθυνο το πολιτικό προσωπικό αλλά και οι υπουργοί πολιτισμού και οι ειδικοί της Ελληνικής αρχαιολογίας που για «λόγους» οικονομικούς δεν προχώρησαν στην ανασκαφή του.

Για λίγα εκατομμύρια δραχμές και για λίγες χιλιάδες ευρώ προτιμούσαν θαμμένο τον τύμβο παρόλο που η ανασκαφή του θα έφερνε δισεκατομμύρια κέρδους… Ο τάφος ήταν ήδη γνωστός στους κατοίκους και συνεπώς σε επιτήδειους…

Ο πολυσυζητημένος τύμβος στον λόφο Καστά της Αμφίπολης, που συγκεντρώνει τις τελευταίες ημέρες το ενδιαφέρον του πανελληνίου αλλά και της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, δεν είναι κάτι που εντόπισε πρόσφατα η αρχαιολογική σκαπάνη. Οι έρευνες, οι ανασκαφές αλλά και… τα ερωτηματικά γύρω από αυτόν διανύουν πάνω από μισό αιώνα ιστορίας.

«Πρόκειται περί μεγάλου τεχνητού τύμβου, όστις πιθανώς καλύπτει μέγα ταφικόν οικοδόμημα. Δια της μελλοντικής ερεύνης του τύμβου θα ελεγχθεί η ορθότης της υποθέσεως ταύτης».

Με αυτά τα λόγια περιγράφει την πρώτη του ανασκαφή στον λόφο Καστά το 1964 ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης, προβλέποντας σωστά τη σημασία του μνημείου, τα μυστικά του οποίου ευελπιστεί να αποκαλύψει σύντομα η αρχαιολογική σκαπάνη.
O επί 30 χρόνια στενός συνεργάτης του κ. Λαζαρίδη, πρώην αρχιφύλακας του αρχαιολογικού χώρου στην Αμφίπολη, Αλέξανδρος Φ.Κοχλιαρίδης, θυμάται:

«Ήταν φθινόπωρο του 1955. Παιδί τότε, δώδεκα ετών, πήγα με τον πατέρα μου Φίλιππα για να μαζέψω ξύλα. Η νύχτα πλησίαζε κι εμείς κόβαμε και μαζεύαμε από κάτω όσα περισσότερα ξύλα μπορούσαμε για να γυρίσουμε γρήγορα πίσω στο χωριό. Ξαφνικά, βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ιδιόμορφο άνοιγμα στο έδαφος, που αρχικά νομίζαμε πως ήταν σπηλιά. Τα σκαλοπάτια, όμως, που είδαμε στο βάθος μας προβλημάτισαν».

«Ειδοποιήσαμε αμέσως τον παππού μας Νικόλαο, που ήταν και ο σοφός της οικογένειας. Μας συμβούλεψε να ενημερώσουμε την Αρχαιολογική Υπηρεσία της Καβάλας, της οποίας προϊστάμενος ήταν τότε κάποιος Δημήτρης Λαζαρίδης. Ύστερα από δυο μέρες ήρθε. Θα μου μείνει αξέχαστη η πρώτη συνάντησή μας στη σημερινή γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα.

Ένας ευχάριστος νέος, γεμάτος αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα. Τον μεταφέραμε στο χωριό με το γαϊδουράκι και τον πήγαμε στο σημείο -η σπηλιά, όπως μας αποκάλυψε, ήταν ένας λαξευτός τάφος ελληνιστικών χρόνων. Το πρώτο στοιχείο από έναν ολόκληρο αρχαίο πολιτισμό, που έκρυβε στα «σπλάχνα» της η περιοχή μας και η αρχαιολογική σκαπάνη θα τον αποκάλυπτε»

Η επίσημη ανασκαφή όμως αρχίζει το 1964 από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη, αποκαλύπτοντας σταδιακά ένα μεγάλο τετράπλευρο οικοδόμημα διαστάσεων 10×10 μέτρα με 5 μέτρα ύψος. Ο αρχαιολόγος απεφάνθη ότι αυτό ήταν το ταφικό σήμα του τύμβου, το οποίο στην αρχαιότητα βρισκόταν μέσα στο χώμα.

Σκάβοντας από πάνω προς τα κάτω ο ίδιος ανακαλύπτει στα δέκα μέτρα μετά το ταφικό σήμα τάφους της εποχής του σιδήρου, αλλά και αρχαϊκούς ασύλητους κιβωτιόσχημους, μέσα στους οποίους είναι θαμμένες γυναίκες, παιδιά και άνδρες με οπλισμό.
Όταν τον Μάιο του 1985 πεθαίνει ο Δημήτρης Λαζαρίδης, τις έρευνες αναλαμβάνει να συνεχίσει η αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη.

Η Αικατερίνη Περιστέρη αναλαμβάνει τη θέση της προϊσταμένης της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στις Σέρρες το 2009 και αμέσως αρχίζει δουλειά στην περιοχή της ανασκαφής. Επειδή όμως δεν μπορεί να ξηλώσει τους αρχαϊκούς τάφους για να βρεθεί σε κατώτερα στρώματα, περιορίζεται στο ίδιο επίπεδο, χωρίς δυστυχώς η έρευνα αυτή να έχει εμφανή και ενδιαφέροντα αποτελέσματα.

Έτσι, τρία χρόνια αργότερα, το 2012, επιχειρεί να βρεθεί σε πιο χαμηλά στρώματα θέλοντας να ανακαλύψει τα όρια του τύμβου. Στις δύο περιμετρικές ζώνες που άνοιξε δεν φάνηκε να προκύπτει κάποιο επιθυμητό συμπέρασμα. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με την τρίτη ζώνη, που αποκάλυψε στην αρχαιολόγο ένα μεγαλειώδες εύρημα, τον περίβολο του τύμβου.

Χαρακτηριστικό είναι-σύμφωνα με το elliniko-fenomeno.gr- ότι μέχρι τότε ο τύμβος είχε ύψος 23 μέτρα, ενώ για να βρουν τον περίβολο, που ήταν πολύ βαθιά, οι αρχαιολόγοι χρειάστηκε να κατέβουν άλλα 12 μέτρα πιο κάτω, όπως κατά καιρούς έχει επισημάνει η ίδια η Αικατερίνη Περιστέρη.