Φέτος, πριν από περίπου μια εβδομάδα, ένα «χαλί» από μωβ μέδουσες κάλυψε το παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης. «Πριν από μία εβδομάδα εντοπίσαμε στον Θερμαϊκό μωβ μέδουσες κατά εκατομμύρια. Προχθές, που έκανα βόλτα στο παραλιακό μέτωπο είδα λίγες διάσπαρτες στη θάλασσα. Αυτό σημαίνει ότι λόγω του βοριά μεταφέρθηκαν εκτός του κόλπου», ανέφερε στο Thestival ο καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας του ΑΠΘ, Χαρίτων Χιντήρογλου. Ο ίδιος τόνισε ότι τον περασμένο Νοέμβριο εμφανίστηκαν στον Θερμαϊκό, μέδουσες του είδους Pelagia Νoctiluca. «Αυτό είναι κάτι που μας εντυπωσίασε», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Οι μωβ μέδουσες θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη. «Μετά την επαφή τους με το δέρμα πλοκάμια της μέδουσας αποσπώνται, μένουν προσκολλημένα επάνω στο δέρμα και οι νηματοκύστεις παράγουν τοξίνες που δύναται να προκαλέσουν συμπτώματα όχι μόνο από το δέρμα αλλά και από το καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα», επισημαίνει στο Thestival η Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, Ελισάβετ Δημ. Δοδούραγα.
Πού οφείλεται η πληθυσμιακή έξαρση των μεδουσών
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΑΠΘ κ. Χιντήρογλου, η πληθυσμιακή έκρηξη των μωβ μεδουσών έχει διάρκεια από δύο έως πέντε χρόνια. Αυτή η αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών μπορεί να οφείλεται και στην κλιματική αλλαγή, την υπεραλίευση και την έλλειψη θηρευτών.
«Εμφανίζεται το φαινόμενο της άνθισης των μεδουσών, που σημαίνει ότι έχουμε μια επιτυχημένη αναπαραγωγική περίοδο. Αυτά τα πράγματα έχουν μια δυναμική. Δεν μπορεί να δώσει κάποιος άμεσα μια απάντηση, δεδομένου ότι τα φαινόμενα αυτού του τύπου άρχισαν να καταγράφονται εδώ και τουλάχιστον ένα αιώνα. Οι πιο επίσημες καταγραφές εμφανίζονται εδώ και 50 χρόνια περίπου. Τα πιο σύγχρονα δημοσιεύματα που μπορεί να δώσουν μία απάντηση σε αυτή τη πληθυσμιακή έξαρση άρχισαν να εμφανίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του 90΄ έως και τις αρχές της δεκαετίας του 2.000», τόνισε ο κ. Χιντήρογλου.
Όπως αναφέρει ο ίδιος οι εξάρσεις στον πληθυσμό των μεδουσών αποδίδονται εν μέρει στο γεγονός ότι υπάρχει μια διαταραχή στα τροφικά πλέγματα, αυτά που έχουν να κάνουν κυρίως με την πρωτογενή παραγωγή αλλά και με τους πρωτογενείς καταναλωτές, δηλαδή τις μέδουσες. «Αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να σταθεί μόνη της καθώς εντάχθηκαν και άλλες μεταβλητές όπως για παράδειγμα ο ευτροφισμός των θαλασσών, με άλλα λόγια η οργανική ρύπανση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την υπεραλίευση. Όταν έχεις υπεραλίευση μειώνεις το αναπαραγωγικό αποτύπωμα των ψαριών που εν δυνάμει θα μπορούσαν να είναι καταναλωτές των προνυμφών των μεδουσών, άρα αφήνουν τις προνύμφες ελεύθερες και μεγαλώνουν», προσθέτει.
Ποια είδη μεδουσών συναντάμε στις παραλίες της Χαλκιδικής
Υπάρχουν τέσσερα είδη μεδουσών που συναντάμε στις παραλίες της Χαλκιδικής.
Rhizostoma pulmo (Ήπιο τσίμπημα)
Σιέλ, μεγάλη μέδουσα
Είναι πελαγικό είδος και ζει σε υποτροπικά νερά.
Μέγιστο μήκος τα 90 εκατοστά σε διάμετρο.
Μέγιστο βάρος τα 10 κιλά.
Τα κνιδοκύταρα είναι ελαφρώς δηλητηριώδης, αλλά δεν διαπερνάνε το ανθρώπινο δέρμα και επομένως δεν υπάρχει κίνδυνος βλάβης.
Είναι η αγαπημένη τροφή της δερματοχελώνας.
Pelagia noctiluca (Δυνατό τσίμπημα)
Γνωστή και ως τσούχτρα
Είναι πελαγικό είδος και ζει σε τροπικά νερά.
Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1600 μέτρα.
Μέγιστο μήκος τα 10 εκατοστά σε διάμετρο και το μήκος των πλοκαμιών μπορεί να φτάσει μέχρι 10 μέτρα.
Κυρίως τρέφεται με σάλπες, διάφορα χιτωνοφόρα, πλακτονικά καρκινοειδή και αυγά ψαριών.
Chrysaora hysoscella
Είναι ένα είδος το οποίο τα τελευταία 5-6 χρόνια καταγράφεται σε σημαντικούς πληθυσμούς στην ανατολική Μεσόγειο.
Είναι πελαγικό είδος και ζει σε τροπικά νερά.
Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 500 μέτρα.
Μέγιστο μήκος τα 30 εκατοστά σε διάμετρο.
Τρέφεται με άλλα θαλάσσια αρθρόποδα και πλαγκτόν.
Cotylorhiza tuberculata
Είναι σαν τηγανητό αυγό.
Ενδεχομένως στις παραλίες του γειτονικού νομού να συναντήσουμε το ζελεδάκι. «Δεν είναι μέδουσα, το οποίο είναι λίγο πιο μακρόστενο έχει μορφή αγγουριού ή κολοκυθιού. Αυτό δεν πρέπει να μας φοβίζει δεν έχει τοξίνες. Όταν βλέπουμε ζελεδάκια στη θάλασσα μπορούμε να κάνουμε μπάνιο χωρίς κανένα πρόβλημα», εξηγεί ο κ. Χιντήρογλου.
Μωβ μέδουσα, η οποία δεν έχει εντοπιστεί στη Χαλκιδική είναι η Aurelia aurita ή αλλιώς μέδουσα φεγγάρι (ήπιο τσίμπημα)
Είναι παγκόσμιο αυτό το είδος βρίσκεται παντού και πάντοτε ακόμη και σε απολιθώματα.
Είναι πελαγικό είδος και ζει σε υποτροπικά νερά.
Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1250 μέτρα.
Μέγιστο μήκος τα 50 εκατοστά σε διάμετρο.
Κυρίως τρέφεται με ζωοπλαγκτόν και αυγά ψαριών (ήπιο τσίμπημα )
Τι να κάνεις μετά το τσίμπημα – Τα συμπτώματα
Την κοινή μέδουσα, η οποία ζει στο Αιγαίο και στο Κρητικό πέλαγος, την ονομάζουμε τσούχτρα, επειδή μόλις ακουμπήσει το ανθρώπινο σώμα, εκκρίνει ένα υγρό το οποίο προκαλεί τσούξιμο και κνησμό.
Σύμφωνα με την Δερματολόγο – Αφροδισιολόγο, Ελισάβετ Δημ. Δοδούραγα, η επαφή με μέδουσα μπορεί να εμφανίσει ήπια συμπτώματα όπως
• Ερυθρότητα – κοκκίνισμα του δέρματος
• Αίσθημα καύσους
• Πόνο &
• Οίδημα
Ωστόσο, οι μωβ μέδουσες θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη καθώς μετά την επαφή τους με το δέρμα πλοκάμια της μέδουσας αποσπώνται, μένουν προσκολλημένα επάνω στο δέρμα και οι νηματοκύστεις παράγουν τοξίνες που δύναται να προκαλέσουν συμπτώματα όχι μόνο από το δέρμα αλλά και από το καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα.
Αυτά είναι:
• Νέκρωση του δέρματος,
• Υπόταση,
• Ταχυκαρδία,
• Κεφαλαλγία,
• Ναυτία
• Έμετος,
• Διάρροια,
• Βρογχόσπασμος &
• Δύσπνοια.
Μόλις αντιληφθεί ο λουόμενος πως ήρθε σε επαφή με την μέδουσα θα πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα:
• ΔΕΝ ξεπλένουμε με γλυκό νερό και Δεν τρίβουμε την περιοχή!
• Ρίχνουμε άφθονο θαλασσινό νερό ή μαγειρική σόδα
• Απομακρύνουμε με μια πλαστική κάρτα (π.χ. παλιά πιστωτική) τα πλοκάμια
• Τοποθετούμε ένα ζεστό επίθεμα επάνω στην περιοχή
• Εφαρμόζουμε κάποια κορτιζονούχα με αντιβιοτική κρέμα όπως π.χ. fucicort.
• Λαμβάνουμε αντιισταμινικό χάπι.
Σε εμφάνιση συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως:
• Υπόταση,
• Βράγχος φωνής,
• Εισπνευστικός συριγμός,
• Γενικευμένο αγγειοοίδημα,
• Εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα,
• Διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης,
• Έμετος
είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο ή στο Κέντρο Υγείας.
