Oι εκπρόσωποι της Εθνοσυνέλευσης της Σερβικής Δημοκρατίας (RS) ενέκριναν το σχέδιο του νέου συντάγματος αυτής της οντότητας, παρά την κριτική ότι είναι αντίθετο με το Σύνταγμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και περιέχει μια σειρά αμφιλεγόμενων ορισμών.
Η γενική πλειοψηφία ήταν επαρκής για την έγκριση του Σχεδίου, ενώ τα δύο τρίτα θα απαιτηθούν για την τελική έγκριση του Συντάγματος.
Υπέρ του Σχεδίου ψήφισαν 50 εκπρόσωποι, ενώ οκτώ το καταψήφισαν
Τι προβλέπει το νέο Σύνταγμα της Σερβικής Δημοκρατίας (RS);
Σύμφωνα με το προσχέδιο, η Σερβική Δημοκρατία αποφασίζει ανεξάρτητα για τις εξουσίες της και διατηρεί το δικαίωμα να αποχωρήσει από συμφωνίες που έχουν συναφθεί σε επίπεδο Β-Ε. Οι νόμοι που ψηφίζονται από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Β-Ε θα εφαρμόζονται στην επικράτεια της RS μόνο εάν επικυρωθούν από την Εθνοσυνέλευση της RS (NARS).
Επίσης, η οντότητα διατηρεί το δικαίωμα λήψης αποφάσεων δημοψηφίσματος, το οποίο περιλαμβάνει τη δυνατότητα αλλαγής της συνοριακής γραμμής με την Ομοσπονδία της Β-Ε μέσω δημοψηφίσματος. Οι διατάξεις αυτές ενισχύουν περαιτέρω την αυτονομία της RS σε σχέση με τις κεντρικές αρχές στο Σεράγεβο, γεγονός που έχει προκαλέσει σειρά αντιδράσεων από διεθνείς οργανισμούς.
Ένα από τα βασικά ζητήματα στο νέο σύνταγμα σχετίζεται με την περιοχή Brčko, η οποία, σύμφωνα με την πρόταση, είναι κοινή ιδιοκτησία της Σερβικής Δημοκρατίας και της Ομοσπονδίας της Β-Ε. Το νέο σύνταγμα ορίζει ότι το καθεστώς του δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς τη συγκατάθεση και των δύο οντοτήτων, εκφράζοντας έτσι ξεκάθαρα το δικαίωμα της RS να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων για την τύχη της περιοχής.
Το προτεινόμενο σύνταγμα δηλώνει ρητά ότι η Σερβική Δημοκρατία έχει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, ανοίγοντας τη δυνατότητα μελλοντικών πολιτικών κινήσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περαιτέρω διαχωρισμό από τη Β-Ε. Επίσης, η Σερβική Δημοκρατία θα μπορεί να δημιουργήσει ειδικές παράλληλες σχέσεις με άλλα κράτη και να ενταχθεί σε ομοσπονδιακούς ή συνομοσπονδιακού τύπου συμμαχίες με άλλα κράτη ή περιοχές. Αυτή η διατύπωση επιτρέπει στη ΔΣ μεγαλύτερη δυνατότητα ελιγμών στη διεθνή πολιτική, αλλά ανοίγει επίσης νομικά διλήμματα λαμβάνοντας υπόψη τη συνταγματική τάξη της Β-Ε.
Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες διατάξεις του σχεδίου συντάγματος σχετίζεται με τον σχηματισμό του στρατού της Σερβικής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με το νέο σύνταγμα, η RS μπορεί να αποφασίσει για στρατιωτική ουδετερότητα ή ένταξη σε στρατιωτικές συμμαχίες. Ο Στρατός της RS θα ρυθμίζεται από ειδικό νόμο και θα διοικείται από τον Πρόεδρο της RS. Αυτή η πρόταση έρχεται στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων πολιτικών εντάσεων και διαφορών σχετικά με τη δικαιοδοσία των Ενόπλων Δυνάμεων της Β-Ε εντός της RS.
Βάσει των προτεινόμενων συνταγματικών αλλαγών, η Μπάνια Λούκα θα παραμείνει πρωτεύουσα της RS, ενώ το Ανατολικό Σεράγεβο θα λάβει το καθεστώς της πρωτεύουσας, με έδρα το Πάλε. Αυτή η συμβολική αλλαγή έχει πολιτικές προεκτάσεις, δίνοντας έμφαση στη διαίρεση μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού τμήματος της RS, αλλά και στην εδραίωση της Μπάνια Λούκα ως διοικητικού και πολιτικού κέντρου της οντότητας.
Διεθνείς αντιδράσεις και νομικές διαμάχες
Η απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της RS να υιοθετήσει σχέδιο του νέου συντάγματος προκάλεσε αντιδράσεις από διεθνείς παράγοντες.
Το Γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου (OHR), η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Αποστολή του ΟΑΣΕ στη Β-Ε προειδοποίησαν τις αρχές της RS για την υποχρέωσή τους να σεβαστούν τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Β-Ε, το οποίο είχε προηγουμένως αναστείλει προσωρινά ορισμένους νόμους που εγκρίθηκαν από την Εθνοσυνέλευση της RS.
Το Γραφείο του Υπάτου Αρμοστή OHR τόνισε ότι όλες οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Β-Ε είναι οριστικές και δεσμευτικές και ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αποφυγής της δικαιοδοσίας των κρατικών θεσμών μπορεί να οδηγήσει σε νομικές και πολιτικές συνέπειες.
Από την άλλη πλευρά, οι αρχές της RS ισχυρίζονται ότι το νέο σύνταγμα αντιπροσωπεύει μια “νόμιμη προσπάθεια ενίσχυσης της αυτονομίας της Δημοκρατίας Σέρπσκα”, δίνοντας έμφαση στο δικαίωμα να ψηφίζει τους δικούς της νόμους και αποφάσεις.
