Οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες κατέγραψαν εκρηκτική άνοδο το 2024, φθάνοντας στο ιστορικό υψηλό των 2,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου SIPRI.
Σύμφωνα με το SIPRI, πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση που έχει καταγραφεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις πολεμικές συγκρούσεις να σπρώχνουν τις κυβερνήσεις σε πρωτοφανή επανεξοπλισμό.
Η άνοδος αυτή – της τάξεως του 9,4% σε πραγματικές τιμές σε σύγκριση με το 2023 – καταγράφεται για δέκατη συνεχή χρονιά, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή κούρσας εξοπλισμών σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή παρουσίασαν τις πιο απότομες αυξήσεις, με χώρες να μετακινούν πόρους από κοινωνικές δαπάνες και διεθνή βοήθεια προς την άμυνα.
Η μεγαλύτερη αύξηση από τον Ψυχρό Πόλεμο
«Αυτό μαρτυρά αληθινά τις μεγάλες γεωπολιτικές εντάσεις», επισημαίνει ο Xiao Liang, ερευνητής στο πρόγραμμα «Στρατιωτικές Δαπάνες και Παραγωγή Όπλων» του SIPRI.
«Δεν έχει προηγούμενο.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Πάνω από 100 κράτη
Σύμφωνα με την έκθεση, πάνω από 100 κράτη αύξησαν τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς τους την περασμένη χρονιά.
«Ο πολύ υψηλός αυτός λογαριασμός θα έχει «βαθύ κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο», επισημαίνει ο ερευνητής, καθώς οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν σκληρές «δημοσιονομικές επιλογές».
«Για παράδειγμα, είδαμε πολλές ευρωπαϊκές χώρες να μειώνουν άλλες δαπάνες, όπως για διεθνή βοήθεια, προκειμένου να αυξήσουν τα ποσά που αφιερώνουν στον στρατό», αλλά και να «προβλέπουν αυξήσεις φόρων ή του χρέους».
Πιο βαθιά το χέρι η Ευρώπη
Η Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, έβαλε πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη: οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν αλματωδώς, κατά 17%, φθάνοντας τα 693 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Ρωσία διέθεσε 149 δισεκ δολάρια στις ένοπλες δυνάμεις της το 2024, ποσό αυξημένο κατά 38% σε ετήσια βάση και επίπεδο διπλάσιο από εκείνο του 2015.
Ο στρατιωτικός προϋπολογισμός της Ουκρανίας, στην οποία εισέβαλε η Ρωσία τον Φεβρουάριο του 2022, αυξήθηκε κατά 2,9%, φθάνοντας τα 64,7 δισεκατομμύρια.
Αν και το ποσό αυτό δεν φθάνει παρά το 43% των ρωσικών στρατιωτικών δαπανών, το Κίεβο κατέγραψε τις υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες στον πλανήτη, με το 34% του ΑΕΠ της να αφιερώνεται στην άμυνα.
Ηγέτιδα η Γερμανία στη δυτική Ευρώπη
Ορισμένες χώρες κατέγραψαν εκπληκτικές αυξήσεις, τονίζεται στην έκθεση.
Οι στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανίας για παράδειγμα αυξήθηκαν κατά 28%, φτάνοντας τα 88,5 δισεκ. δολάρια, αριθμός που εκθρόνισε την Ινδία από την τέταρτη θέση παγκοσμίως.
«Για πρώτη φορά από την επανένωσή η Γερμανία έγινε η χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες σε ό,τι αφορά την άμυνα στην κεντρική και δυτική Ευρώπη», αναφέρει ο Liang.
Πρώτες οι ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν με διαφορά η χώρα με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο.
Το 2024 δαπάνησαν 997 δισ. δολάρια, αύξηση 5,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Αυτό αντιστοιχεί στο 37% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών και στα 2/3 των συνολικών δαπανών του NATO.
Μάλιστα, 18 από τις 32 χώρες του NATO έφτασαν φέτος τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για άμυνα, αριθμός-ρεκόρ από την ίδρυση της Συμμαχίας.
«Προβλέπονται προγράμματα προμηθειών μεγάλης κλίμακας στη βιομηχανία όπλων τα χρόνια που έρχονται», πρόσθεσε.
Η τάση είναι ανάλογη στη Μέση Ανατολή
Το Ισραήλ συνεχίζει τον πόλεμό του στη Λωρίδα της Γάζας και, το 2024, οι στρατιωτικές δαπάνες του αυξήθηκαν εκρηκτικά κατά 65%, φθάνοντας τα 46,5 δισεκατομμύρια δολάρια – πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξησή τους μετά τον πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, υπογραμμίζει το SIPRI.
Αυτές του Ιράν αντιθέτως μειώθηκαν κατά 10% και ανήλθαν σε 7,9 δισεκ. δολάρια το 2024, «παρά την εμπλοκή του σε συγκρούσεις στην περιφέρεια», σημειώνει το SIPRI, καθώς «ο αντίκτυπος των κυρώσεων περιόρισαν σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητά του να αυξήσει τις δαπάνες του».
Δεύτερη η Κίνα
Στη δεύτερη θέση παγκοσμίως πίσω από τις ΗΠΑ, η Κίνα, που επενδύει στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεών της, στην επέκταση των δυνατοτήτων της για τη διεξαγωγή κυβερνοπολέμου και στο πυρηνικό της οπλοστάσιο.
Πλέον, σε αυτή αντιστοιχούν οι μισές στρατιωτικές δαπάνες στην Ασία και την Ωκεανία.
Το 2024, αύξησε τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της κατά 7%, δαπάνησε 314 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Ο κόσμος εισέρχεται σε μια εποχή αυξημένων εντάσεων και μαζικού επανεξοπλισμού», καταλήγει ο αναλυτής του SIPRI.
