Η υπέρταση στα παιδιά είναι υπαρκτό φαινόμενο και σχετίζεται με την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων σε σχετικά νεαρή ηλικία.
Αν και η ιδιοπαθής υπέρταση παρατηρείται σε ποσοστό 3,5%-5% των παιδιών, αποτελέσματα μελέτης που έγινε στην Ελλάδα έδειξαν ότι το 1/3 των παιδιών σχολικής ηλικίας που προσήλθαν στα νοσοκομειακά εξωτερικά ιατρεία της Θεσσαλονίκης, δεν είχαν υποβληθεί ποτέ προηγουμένως σε μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
Επειδή όμως τα παιδιά πρέπει να προσκομίζουν κάθε Σεπτέμβριο στο σχολείο πιστοποιητικό υγείας, στο οποίο είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται η αρτηριακή πίεση, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι συχνά τα πιστοποιητικά χορηγούνται χωρίς συστηματική ετήσια μέτρηση της αρτηριακής πίεσης του παιδιού από παιδίατρο.
Τα παραπάνω επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Νεφρoλογίας (Α΄ Παιδιατρική Κλινική του ΑΠΘ στο Ιπποκράτειο), Στέλλα Σταμπουλή, τονίζοντας ότι η αρτηριακή πίεση των παιδιών πρέπει να ελέγχεται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο από τον παιδίατρο.
«Το ποσοστό εμφάνισης της ιδιοπαθούς υπέρτασης στα παιδιά, δηλαδή υπέρτασης χωρίς αιτία σε παιδιά χωρίς χρόνια νοσήματα, παγκοσμίως φαίνεται ότι είναι γύρω στο 5%. Τώρα γίνονται μελέτες και στην Ελλάδα. Εμείς κάναμε μια μελέτη σε σχολεία σε όλο τον νομό Καστοριάς και βρήκαμε ένα ποσοστό υψηλής αρτηριακής πίεσης γύρω στο 4,5% παρόμοιο με το ποσοστό παγκοσμίως», αναφέρει η κ Σταμπουλή.
Σε ποια παιδιά παρατηρείται υπέρταση
Η υπέρταση παρατηρείται, όπως αναφέρει η κ Σταμπουλή, κυρίως σε παχύσαρκα παιδιά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα παχύσαρκα παιδιά έχουν υπέρταση.
«Υπάρχουν παχύσαρκα παιδιά που είναι υγιή. Μιλάμε για υπέρταση στα παχύσαρκα παιδιά που δεν ασκούνται, τα παιδιά που έχουν γονείς με υπέρταση, τα παιδιά που έχουν ιστορικό γονιών που έχουνε πεθάνει πρόωρα από οποιαδήποτε καρδιαγγειακό νόσημα ή ακόμη τα παιδιά των οποίων οι παππούδες και οι γιαγιάδες έχουν υπέρταση. Επίσης μιλάμε για παιδιά που έχουν χρόνια νοσήματα όπως τα νεφρολογικά νοσήματα τα οποία κάνουν υπέρταση, τα παιδιά με ενδοκρινολογικά νοσήματα και τα παιδιά που έχουν συγγενή καρδιοπάθεια. Επίσης, τα παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα έχουν αυξημένο κίνδυνο για υπέρταση από την παιδική ηλικία. Πλέον με την εξωσωματική γονιμοποίηση έχουν αυξηθεί οι γεννήσεις πρόωρων παιδιών ή παιδιών με χαμηλό βάρος γέννησης λόγω διδυμίας ή τριδυμίας. Τα πρόωρα ή τα παιδιά με χαμηλό βάρος γέννησης είναι προκαθορισμένο από τη εμβρυική ηλικία ότι σε μεγάλο ποσοστό θα εμφανίσουν υπέρταση. Άρα και σε αυτά παιδιά πρέπει να παρακολουθούμε την αρτηριακή πίεση μία και δυο φορές το χρόνο από την ηλικία των τριών χρόνων και μετά. Μετράμε την πίεση πριν τα τρία έτη μόνο αν υπάρχει ιστορικό κάποιας χρόνιας πάθησης ή αν το παιδί παίρνει φάρμακα όπως πχ κορτιζόνη για το άσθμα ή για το έκζεμα ή και άλλα φάρμακα που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση», αναφέρει η κ. Σταμπουλή.
Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης στα παιδιά;
Οι τιμές της αρτηριακής πίεσης των παιδιών δεν είναι ίδιες με αυτές των ενηλίκων κι επομένως όταν γίνεται λόγος για παιδική υπέρταση δεν θα πρέπει να πηγαίνει το μυαλό μας στις τιμές της πίεσης των ενηλίκων. Όπως σημειώνει η κ. Σταμπουλή ο άνθρωπος γεννιέται με χαμηλή αρτηριακή πίεση η οποία αυξάνεται σταδιακά και φτάνει στα όρια του ενήλικα περίπου στην εφηβεία.
«Χρειάζεται σε κάθε ηλικία να γνωρίζουμε την εκατοστιαία θέση της πίεσης. Όπως υπάρχουν οι καμπύλες του βάρους και του ύψους του παιδιού που τις βλέπουμε σε όλα τα βιβλιάρια υγείας, υπάρχουν και οι αντίστοιχες καμπύλες της πίεσης οι οποίες δυστυχώς δεν έχουν ενσωματωθεί στα βιβλιάρια, ενώ θα έπρεπε γιατί η διάγνωση υψηλών τιμών πίεσης αποτελεί ουσιαστική πρόληψη μελλοντικών προβλημάτων υγείας. Η εκτίμηση της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά γίνεται με βάση τις καμπύλες για κάθε ηλικία και φύλο με βάση το ύψος του παιδιού. Δηλαδή η πίεση εξαρτάται από το ύψος του παιδιού, αν είναι υψηλού ή χαμηλού αναστήματος, το φύλο και από την ηλικία. Επομένως δεν μπορούμε να πούμε χοντρικά μια τιμή της παθολογικής αρτηριακής πίεσης στα παιδιά, αλλά πρέπει να αξιολογήσουμε το κάθε παιδί ξεχωριστά για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για υπέρταση. Μιλάμε για υπέρταση όταν είναι η πίεση είναι πάνω από την καμπύλη, πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση για την ηλικία, το φύλο και το ύψος του παιδιού», εξηγεί η κ Σταμπουλή.
Αυτά τα παιδιά έχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο;
Τα παιδιά που έχουν υπέρταση έχουν αυξημένο κίνδυνο να κάνουν υπερτροφία καρδιάς. Όπως αναφέρει η κ. Σταμπουλή η καρδιά είναι ένας μυς και όταν αυξάνεται η πίεση είναι αναγκασμένη να κυκλοφορεί το αίμα με αυξημένες αντιστάσεις. Αυτό έχει ως συνέπεια να υπερτρέφεται όπως γίνεται με τους υπόλοιπους μύες του σώματος στο “body building”. Αν δεν χορηγηθεί θεραπεία ή αν δεν χάσει βάρος το παιδί ο καρδιακός μυς που υπερτρέφεται σιγά-σιγά θα έχει μόνιμες βλάβες οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια στη μέση ηλικία και σύμφωνα με τις μελέτες θα είναι αυξημένος ο κίνδυνος εκδήλωσης εμφράγματος και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
«Την καρδιακή ανεπάρκεια ή τα εγκεφαλικά επεισόδια δεν θα τα δούμε στην παιδική ηλικία αλλά θα τα δούμε στην ηλικία των 40 ή λίγο μετά τα 40 έτη, που είναι νωρίς για να έχει κάποιος το πρώτο καρδιαγγειακό επεισόδιο τη στιγμή που όλα αυτά όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν και στην ουσία θεραπεύονται τις περισσότερες φορές με αλλαγή στον τρόπο ζωής . Εκτός βέβαια αν η παιδική υπέρταση οφείλεται σε χρόνια νοσήματα τα οποία είναι μία άλλη ιστορία. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα χρόνια νοσήματα στα παιδιά, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, εκδηλώνονται με υψηλή πίεση», προσθέτει η κ. Σταμπουλή.
Πώς αντιμετωπίζεται η παιδική υπέρταση;
Στα παιδιά που συνήθως έχουν ιδιοπαθή υπέρταση μπορεί η αυξημένη αρτηριακή πίεση να υποχωρήσει με την προσεγμένη διατροφή, την περιορισμό του αλατιού και την άσκηση. Όπως επισημαίνει η κ. Σταμπουλή, στις περιπτώσεις υπέρτασης λόγω χρόνιων νοσημάτων όπως πχ η χρόνια νεφρική νόσος, πιθανόν να χρειαστούν αντιϋπερτασικά φάρμακα τα οποία είναι τα ίδια που χορηγούνται στους ενήλικες με την διαφορά ότι δίνονται σε παιδιατρικές δόσεις. Εάν αυτά τα παιδιά έχουν και υψηλή χοληστερίνη τότε χορηγούνται και στατίνες σε παιδιατρικές δόσεις.
«Στα παχύσαρκα παιδιά με υψηλή πίεση πρέπει να ελέγχεται το σάκχαρο και η χοληστερίνη και εάν οι τιμές είναι υψηλές τότε μιλάμε για μεταβολικό σύνδρομο και τα παιδιά αυτά κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο να εμφανίσουν πρώιμη αρτηριοσκλήρυνση. Η πρώιμη γήρανση των αγγείων θα έχει ως συνέπεια να εκδηλωθούν νωρίτερα καρδιαγγειακά επεισόδια», προσθέτει η κ. Σταμπουλή.
Παιδική υπέρταση και μαθησιακές δυσκολίες
Όπως αναφέρει η κ . Σταμπουλή υπάρχουν διερευνητικά δεδομένα από την Αμερική από τα οποία φαίνεται ότι η υπέρταση στα παιδιά κάνει μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές της μνήμης. «Τα παιδιά με υπέρταση φέρεται να έχουν χαμηλότερους βαθμούς στο σχολείο και διαταραχές στη μνήμης και στην οργάνωση. Ωστόσο, όλα αυτά βελτιώνονται με την μείωση της αρτηριακής πίεσης, αν ασκούνται και ακολουθούν έναν καλό τρόπο ζωής», σημειώνει η κ. Σταμπουλή.
