Το Leucocarpa, το οποίο αποκαλείται και Leucolea, είναι μια ποικιλία ελιάς η οποία χαρακτηρίζεται από μικρούς καρπούς, οι οποίοι κατά την ωρίμαση παίρνουν ένα λευκό-ιβουάρ φιλντισένιο χρώμα, όπως το χρώμα του ελεφαντόδοντου. Ονομαζόταν επίσης και “leucolea” (Λευκολέα = Λευκή + Ελαία), το οποίο σημαίνει “λευκή ελιά”, λόγω του χαρακτηριστικού χρώματός της, το οποίο παραμένει λευκό ακόμη και όταν φτάσει στην πλήρη ωριμότητα!
Η ποικιλία αυτή είναι κυρίως διαδεδομένη στις περιοχές της νότιας Ιταλίας, με ισχυρή παρουσία στην Καλαβρία, στην ύπαιθρο της Nova Siri (Ματέρα), στις περιοχές Pizzarello και Pietrosa στην κοιλάδα Leucocarpa και πιθανότατα εισήχθη κατά τον αποικισμό της Magna Graecia (Μεγάλη Ελλάδα).
Σύμφωνα με την έρευνα δύο νεαρών Ιταλών παραγωγών στις πεδιάδες “Leucocarpa” και “Basilicata”, σχετικά με τη μορφολογική σύγκριση σε φρούτα και φύλλα που βρέθηκαν στην περιοχή, συμβολικά, η περιοχή μετονομάστηκε σε «White Magna Grecia» (Λευκή Μεγάλη Ελλάδα), και κάλλιστα μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο μιας σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς της βιοποικιλότητας.
Λόγω του λευκού χρώματος των καρπών, στη δυτική κουλτούρα συμβολίζει την αγνότητα και έτσι κατέληξε να χρησιμοποιείται, κατά κύριο λόγο, για θρησκευτικούς σκοπούς.
«Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο που παράγεται από αυτή την ποικιλία, έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με όλες τις άλλες, αλλά όσον αφορά τη σύνθεση των λιπαρών οξέων, των γεύσεων και των αρωμάτων που την χαρακτηρίζουν, ξεχωρίζει ως ένα ιδιαίτερο, ελαφρύ, φρουτώδες προϊόν».
«Ένας μικρός αριθμός παραγωγών το χρησιμοποιούν σε μείγματα με άλλες κυρίαρχες ποικιλίες, αλλά λόγω του λευκού χρώματος των καρπών, το οποίο στη δυτική κουλτούρα συμβολίζει την αγνότητα, κατέληξε να χρησιμοποιείται κυρίως για θρησκευτικούς σκοπούς».
Το «καθαρό» λάδι αυτής της ποικιλίας, κάποτε λεγόταν “olio del crisma”, δηλαδή «το έλαιο του Χρίσματος».
Αυτός είναι και ένας λόγος που η ποικιλία Leucocarpa αναπτύσσεται, συχνά, κοντά σε μοναστήρια, όπου το λάδι, αφού λάβει την ευλογία, προορίζεται για ιερά μυστήρια και άλλες θρησκευτικές ιεροτελεστίες, καθώς ως «ιερό λάδι», χρησιμοποιείτο στο βάπτισμα, στο χρίσμα των ασθενών, τη χειροτονία ιερέων και επισκόπων.
Στο παρελθόν, επίσης, το χρησιμοποιούσαν για να χρίσουν τους βυζαντινούς αυτοκράτορες, κατά τη διάρκεια της τελετής στέψης.
Οι ελιές Leucocarpa (Gino Vulcano)
Αυτό αποτελεί και μία περαιτέρω ένδειξη σχετικά με το πώς οι αρχαίοι άνθρωποι, ανεξάρτητα από θρήσκευμα τους, συνέδεσαν την ελιά και το ελαιόλαδο με την «ιερότητα», όπως συνέβη στην Αθήνα, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και σε τέτοιο βαθμό όπου σήμερα η ελιά θεωρείται, διεθνώς, το σύμβολο της ειρήνης.
O γενετικός χαρακτηρισμός της Leucocarpa απέδειξε ότι ανήκει σε ένα μοναδικό «γένος», όπου η περιορισμένη εξάπλωσή του οφείλεται, πιθανώς, στη δυσκολία καλλιέργειας και αναπαραγωγής του. Οι αγρότες βέβαια, δίνουν την απαραίτητη προσοχή, φροντίζοντας καλά και σωστά τη σπάνια “Λευκοελιά”, η οποία κατά τη διάρκεια της περιόδου καρποφορίας της, δίνει ένα ευχάριστο και εκπληκτικό αποτέλεσμα, το οποίο, σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποίησε το Πανεπιστημίου της Καλαβρίας, οφείλεται στην «απενεργοποίηση» των φλαβονοειδών και των ανθοκυανινών.
Η ωρίμανση της ελιάς περιλαμβάνει δύο φάσεις:
- τη δίοδο και τη σύνθεση της χλωροφύλλης που προκαλεί αυτό το πράσινο χρώμα του καρπού και στη συνέχεια
- την αποικοδόμηση της χλωροφύλλης, όπου η ελιά “χάνει” πλέον το χρώμα της.
Σε γενικές γραμμές, και γενικώς στις ελιές, όπως συμβαίνει και στα περισσότερα φρούτα, ενεργοποιείται η σύνθεση των ανθοκυανινών και άλλων φλαβονοειδών, και αυτό ακριβώς προκαλεί αυτό το γαλαζωπό ή μαυριδερό χρώμα. Να υπενθυμίσουμε ότι σε ορισμένες ποικιλίες, κατά το πρώτο μέρος της ωρίμανσής τους, παίρνουν μια πολύ ανοιχτή απόχρωση πράσινου χρώματος, που μοιάζει “σχεδόν” σαν λευκό.
Για παράδειγμα, η ποικιλία Biancolilla, το όνομα της οποίας υπενθυμίζει το “λευκό χρώμα” (Bianco στα ιταλικά) σε ορισμένες περιοχές, εσφαλμένα ονομάζεται Leucocarpa, επειδή μετά την αποικοδόμηση της χλωροφύλλης, οι καρποί παραμένουν ανοιχτόχρωμοι, ακόμα και είκοσι μέρες ώσπου να ενεργοποιηθεί η οξείδωση.
Στην ποικιλία Leucocarpa, η ενεργοποίηση φλαβονοειδών και ανθοκυανίνης δεν εμφανίζεται καθόλου. Αυτή είναι η μόνη ποικιλία που παραμένει λευκή σε οποιοδήποτε στάδιο ωρίμανσης και αν αφήσουμε τους καρπούς στα δέντρα μέχρι το τέλος του χειμώνα, θα τα βρούμε λευκά, ή έστω… να “τείνουν” προς μία κιτρινωπή απόχρωση λόγω της οξείδωσης των λιπιδίων.
Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε, οι ερευνητές προσπάθησαν να καταλάβουν “γιατί” συμβαίνει αυτό.
Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι η μεταβίβαση συγκεκριμένων γονιδίων στο επίπεδο συγκεκριμένων ενζύμων, παρεμποδίζεται, μέσω μιας διαδικασίας ρύθμισης. Έτσι, λοιπόν, στη συνέχεια, ανακάλυψαν “ποιοι” είναι αυτοί οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί που συμβαίνουν, μέσω συγκεκριμένων μικρο-ριβονουκλεϊκών οξέων (microRNAs). Αυτό το τελευταίο εύρημα οδήγησε στη δημοσίευση της έρευνας: «Η βαθιά ανάλυση της αλληλουχίας των ελλειπτικών ριβονουκλεϊκών οξέων (RNAs) της ελιάς, εντοπίζει τη στόχευση των microRNAs που εμπλέκονται στην ωρίμανση του καρπού».
Ο προσδιορισμός της μεταβίβασης των φλαβονοειδών και της ανθοκυανίνης, μέσω βιο-συνθετικών οδών, καθώς και η ανάλυση του επιπέδου διάρθρωσης αυτών σε ελαιόδεντρα, είναι ένας σημαντικός στόχος, όχι μόνο ώστε να κατανοήσουμε το γεγονός του φαινομένου αυτών των καρπών, αλλά και για να αυξήσουμε τη γνώση αυτών των αντιοξειδωτικών μορίων, τα οποία είναι πολύ σημαντικά για την ανθρώπινη υγεία!
